De affaire die kortaf met Lautakasa (stapel planken) wordt aangeduid kwam in september op gang, toen het programma Silminnäkijä (Ooggetuige) van YLE, de Fins publieke omroep, een onthulling deed in verband met premier Matti Vanhanen. Vanhanen, van origine journalist, is premier sinds 2003, maar al vanaf 1991 parlementslid voor de Centrumpartij. Bovendien was hij van 1981 tot 2003 bestuurslid, waarvan de laatste 5 jaar voorzitter, van de Nuorisosäätiö (Jeugdstichting), die appartementen laat bouwen en verhuurt aan werkende jongeren.
In de YLE-uitzending werd beweerd dat Vanhanen voor de bouw van zijn huis (in etappes, tussen 1996 en 2000) gratis bouwmaterialen, met name waardevol, speciaal bewerkt hout, had ontvangen van een bouwonderneming die flats had gebouwd voor de Nuorisosäätiö. Uiteraard hoopte de bouwonderneming daardoor meer kans te maken op nieuwe opdrachten van de Nuorisosäätiö.
Vanhanen ontkende de beschuldigingen met kracht en zei niet te kunnen begrijpen hoe journalisten zouden kunnen menen dat hij zijn politieke carrière in gevaar zou willen brengen voor een paar onbewerkte planken, bestemd voor het bouwen van een boekenkast. Hij vroeg YLE met bewijzen te komen voor de beschuldiging. YLE beriep zich op een anonieme bron, die een beëdigde verklaring had afgelegd, die eventueel gebruikt zou kunnen worden in een rechtszaak. YLE meldde dat de stapel planken aanzienlijk groter was dan nodig voor het maken van een boekenkast. YLE bevestigde voorts het volste vertrouwen te hebben in de betrouwbaarheid van de anonieme bron, en dat bescherming van journalistieke bronnen een van de hoekstenen is van de persvrijheid.
Vanhanen noemde de beweringen van YLE grote onzin, maar had geen zin een gerechtelijke procedure tegen YLE te beginnen. Zoiets zou volgens hem veel te lang duren. Hij beklaagde zich er ook over voortdurend door YLE te worden aangevallen.
Vanhanen liet zijn huis inspecteren door twee onafhankelijke experts van het magazine Tekniikan Maailma (Technische Wereld). Zij rapporteerden niets verdachts te hebben aangetroffen. Hiermee zou voor Vanhanen de kous af kunnen zijn. De affaire heeft het imago van Vanhanen natuurlijk geen goed gedaan.
De “lautakasa” leidde enkele weken geleden tot een lautakasa-päätös (= ‘houtstapel-besluit’) van de Julkisen Sanan Neuvosto (JSN), de Finse Raad voor de Journalistiek. De JSN was van mening dat YLE in het geval van de uitzending over de lautakasa had gewerkt volgens de normale journalistieke beginselen, hoewel de beweringen van YLE slechts waren gebaseerd op de verklaring van een enkele anonieme bron en YLE zelf geen of nauwelijks eigen aanvullend onderzoek had gedaan. Deze uitspraak werd gedaan met kleine meerderheid, en geheel tegen de zin van de voorzitter, die tijdens de vergadering opstapte. Deze uitspraak van de JSN is, ook in de media, hevig bekritiseerd.
Geheel onverwacht liet Vanhanen gisteren weten zich niet kandidaat te stellen voor een nieuwe periode als voorzitter van de Centrumpartij. Hierover wordt beslist op het partijcongres in juni 2010, in Lahti(!). Reden: een operatie in de herfst van 2010 aan beide benen.
