Mannerheim wint het nipt van Sibelius

Het (gratis) Finse maandblad City publiceerde in maart een lijst met 52 Finse "helden van onze tijd". Het onderzoek werd gehouden onder 1778 jongeren tussen 15 en 35 jaar. Zij kregen een lijst met 52 namen voorgelegd en moesten voor iedereen op de lijst met cijfers 1 tot en met 7 aangeven in welke mate zij hem of haar een "held" vonden: een 7 voor een "grote held" en een 1 voor "helemaal geen held". 
De eerste 25 in de uitslag waren:
1. C.G.E. Mannerheim (gem. 4,98); 2. Jean Sibelius (4,90); 3. Veikko Hursti (4,80); 4. Aleksis Kivi; 5. Tove Jansson; 6. Martti Ahtisaari; 7. Alvar Aalto; 8. Urho Kekkonen; 9. Risto Ryti; 10. Paavo Nurmi; 11. Väinö Linna; 12. Mika Waltari; 13. Linus Torvalds; 14. Lasse Viren; 15. Tarja Halonen; 16. Eugen Schauman; 17. Jorma Ollila; 18. Teemu Selänne; 19. Armi Ratia; 20. Alexander Stubb; 21. Sauli Ninistö: 22. Jari Litmanen (3,08), 23. Mikä Häkkinen; 24. Ville Valo; 25. Sofi Oksanen.


Bij de eerste 25 dus vijf presidenten: 1, 6, 8, 9 en 15. Ook vijf schrijvers: 4, 5, 11, 12 en 25. Sofi Oksanen kreeg toevallig deze week de Noordse Literatuurprijs. En ook vijf sporthelden: 10 (atletiek), 14 (atletiek), 18 (ijshockey, 22 (voetbal) en 23 (autosport). Van de overige tien behoeven nummer 2 (componist) en 7 (architect) natuurlijk geen enkele toelichting. Blijven er nog acht over.
Nummer drie, Veikko Hursti (1924-2005) was voor mij de grote onbekende. Hij was de "advocaat" van de armen, de daklozen en alcoholisten, voor wie hij o.a. kerstdiners organiseerde. Nummer 13, Linus Thorvalds stond aan de wieg van Linux. Nummer 16, Eugen Schauman, pleegde in 1904 in Helsinki de moord op de gehate Russische gouverneur-generaal Bobrikow. Nummer 17, Jorma Ollila, is bekend van Nokia en Shell. Nummer 19, Armi Ratia, was mede-oprichter van Marimekko. Nummer 20, Alexander Stubb, is de huidige Finse minister van Buitenlandse Zaken; hij is ook bekend vanwege zijn eeuwige glimlach en het feit dat hij het laagste vetgehalte heeft van alle Finse ministers. Nummer 21, Sauli Ninistö, is de voorzitter van het Finse Parlement en van de Finse Voetbalbond en gedoodverfd opvolger van mevr. Halonen als president van Finland in 2012. Nummer 24, de voor mij onbekende Ville Valo, is zanger en songwriter van de Finse love metal band HIM.


De jeugd kreeg 52 kandidaten voorgelegd, maar er zijn natuurlijk veel meer Finse helden, ook uit vroegere eeuwen. Bovendien waren er onder de 52 gegeven namen ook personen die men eerder als anti-held zou kunnen betitelen, zoals nummer 51, Johanna Tukiainen. Deze nachtclubdanseres kreeg grote bekendheid omdat ze 200 erotisch getinte sms'jes had ontvangen van de vroegere minister van Buitenlandse Zaken, Ilkka Kanerva (zelf op nummer 45), die daardoor in 2008 tot aftreden werd gedwongen.

Opmerkingen bij een concert

Natuurlijk was het weer een bijzonder concert afgelopen donderdag in het Sibeliustalo van Lahti. Sinfonia Lahti stond ditmaal onder leiding van gastdirigent Juha Kangas, die op het laatste moment de zieke Stefan Solyomin verving. Solist was de Amerikaanse pianist Jonathan Biss (1980), in november nog solist bij het Koninklijk Concertgebouworkest. Jonathan Biss is de zoon van violiste Miriam Fried, die in 1971 de eerste prijs behaalde op het Koningin Elisabethconcours. Zij was ook regelmatig solist bij Sinfonia Lahti.
De dirigentenwisseling bracht ook twee wijzigingen in het programma met zich mee.
Het concert werd geopend met het bekende Adagio voor strijkorkest van Samuel Barber (in plaats van Brittens Sinfonietta). Laat dezelfde Barber in 1945 een celloconcert hebben geschreven voor de grootmoeder van Jonathan Biss, Raya Garbousova. Daarna speelde Jonathan Biss op virtuoze wijze het pianoconcert nr. 9 ("Jeunehomme") van Mozart. Na de pauze volgde de vijfde symfonie van Schubert, in plaats van de aangekondigde derde symfonie van Berwald.
Dat waren al enkele zaken die het concert op zich al bijzonder maakten, een concert ditmaal zonder koperblazers en slagwerkers.
Ten slotte nog wat over de dirigent. Juha Kangas zag ik nu voor de tweede maal in actie. Hij was in 1972 oprichter en tot 2008 dirigent van het Ostrobothnian Chamber Orchestra (Kokkola). Dit orkest en zijn dirigent had ik al jaren op het oog, omdat dit orkest lange tijd als enige een cd-opname had gemaakt van opus 8 Ödlan (de Hagedis) van Jean Sibelius.
 Het leek wel alsof Juha Kangas afgelopen donderdagavond tijdens de vijfde van Schubert last van zijn rug had. Hij hield zich regelmatig met zijn linkerhand vast aan de "reling" van het dirigentenpodium, terwijl hij zich vooroverboog in de richting van de orkestleden en vervaarlijk met zijn stokje zwaaide, alsof hij - net als een boze schoolmeester - een tik wilde uitdelen. Gelukkig bedacht hij zich telkens weer bijtijds.

Trouwlustigheid in Lahti

Gisteren zijn in de Ristinkirkko van Lahti meer dan 40 paartjes (niet tegelijk) in het huwelijk getreden. En dat nog wel op de Minna Canth-dag, oftewel de dag van de gelijkheid ("taso-arvo") van man en vrouw. Sinds 2003 wordt ieder jaar op 19 maart in Finland de vlag uitgestoken voor de eerste Finstalige schrijfster en journaliste Minna Canth, geboren op 19 maart 1844 en overleden in 1897.
De "taso-arvo" gaat zelfs zover dat dames en heren bij de kapper hetzelfde bedrag moeten neerleggen voor het knippen van hun haren. In Finland wordt het haar van de dames geknipt door de kampaaja en dat van de heren door de  parturi, in beide gevallen is het gewoonlijk een vrouw. In het woord 'kampaaja' herkennen we het woord 'kam', en 'parturi' is natuurlijk verwant met 'barbier'.
Gisteren was het dus een mooie gelegenheid voor bruidsparen die houden van een rustige trouwdag, lekker samen - zonder al die familie, vrienden en collega's er bij. Lekker goedkoop ook. En voor leden van de Lutherse Staatskerk geldt het kerkelijk huwelijk meteen ook als burgerlijk huwelijk.

De havenstaking is voorbij, wie volgt?

De staking van de 3500 stuwadoors in de Finse havens is dus nu voorbij. Wij hebben het verloop van deze staking met bijzondere interesse gevolgd, vooral in verband met de veerbootdiensten richting Duitsland. Wel, dat viel mee. De Finnlines zijn blijven varen (wel naar Travemünde, maar niet naar Rostock), zij het volgens een aangepast vaarschema in verband met het zware ijs op de Oostzee.
Eigenlijk hebben wij helemaal niets gemerkt van deze staking, die ruim 2 weken heeft geduurd, ook niet van de aangekondigde schaarste in de winkels. De schade aan de Finse economie moet nog worden berekend, maar schijnt ook nog mee te vallen.
Als wij het goed hebben zijn er ook alweer andere, eventuele stakingen aangekondigd, namelijk in de chemische industrie en bij de universiteiten. Ook de toneelspelers schijnen aan het einde van deze maand een dag te gaan staken.
De Finnen blijven laconiek onder al die stakingen en stakingsdreigingen, maar wij zullen er nooit aan wennen.

Haagse ballonnen geland in Finland

Alweer nieuws uit Den Haag vandaag op de voorpagina van onze krant (Etelä-Suomen Sanomat).
In Padasjoki, 50 kilometer ten noorden van Lahti, zijn namelijk onlangs ballonnen gevonden, die op 19 februari 2010 werden opgelaten op het schoolplein van de christelijke basisschool De Gantel te Den Haag. Er zaten 4 naamkaartjes aan de ballonnen: die van Aimee, Nora, Talisa en Aditi, leerlingen van de jongste groep.
De ballonnen hebben een afstand overbrugd van 1650 kilometer. Pauli en Maria Jokinen uit Padasjoki vonden de naamkaartjes en de restanten van de ballonen in de takken van een wilgenstruik. De luchtballonnenwedstrijd was verbonden aan een inzamelingsactie voor de opknapkosten van een school in Suriname. De actie leverde, tot verbazing van onze krant, liefst 11.000 euro op.

Litmanen krijgt toch zijn standbeeld! (foto)

Klik hier voor een foto van het nieuwe model van het standbeeld van Jari Litmanen. (Links het oude, rechts het nieuwe model. De lezers van Etelä-Suomen Sanomat is gevraagd om hun voorkeur aan de krant bekend te maken.)
De kunstcommissie van de stad Lahti moet de volgende week nog haar goedkeuring aan het nieuwe ontwerp geven.

Litmanen krijgt toch zijn standbeeld!

Het gaat er dus toch van komen. Jari Litmanen, de beste nummer 10 van Finland, krijgt een standbeeld in Lahti. Het standbeeld zal worden onthuld op 10.10.10 en zal worden gemaakt door Reijo Huttu. Zijn versie komt in de plaats van dat van Satu Loukkola, die al een eind op weg was met een ontwerp waarvoor Litmanen overigens nooit heeft willen poseren.
Het budget voor het standbeeld bedraagt 80.000 euro. Het geld zal worden bijeengebracht door de verkoop van miniatuur-standbeeldjes in twee formaten: 37 en 20 centimeter. Van het grootste model worden er 10 gemaakt, van het kleinere model een aantal gelijk aan het aantal interlands dat Litmanen voor het Finse A-elftal heeft gespeeld (nu 131). De verkoop zal worden georganiseerd door Litmanens oude club FC Reipas, een van de fusieclubs waaruit FC Lahti is ontstaan. Het project heeft de zegen van Litmanen gekregen. Ook de Finse Voetbalbond ondersteunt het project, terwijl de stad Lahti zal zorgen voor het voetstuk en een mooie plaats voor het standbeeld.
Die plaats is nog niet bepaald. Oorspronkelijk werd gedacht aan een plaats bij het grote Skistadion (waar FC Lahti nu speelt), maar het bij Litmanen geliefde Kisapuisto is ook een mogelijkheid. Het Kisapuisto, waar Kees Verkerk in 1967 Europees kampioen werd, zal de komende jaren worden gerenoveerd. FC Lahti zal dan kunnen spelen in dit "knusse" stadion in plaats van in het voor FC Lahti veel te grote Skistadion.
De opbrengst van de vorige inzamelingsactie (verkoop van dasspelden) bedroeg 20.000 euro en is geheel opgegaan aan de kosten van het eerdere ontwerp.
(Bron: Etelä-Suomen Sanomat van 11 maart 2010)

M.C. Escher in Helsinki

Weer een aanleiding om binnenkort een dagje naar Helsinki te gaan.
In het Amos Andersonmuseum in Helsinki is nu (tot 31 mei 2010) een expositie te zien van het werk van de Nederlandse kunstenaar M.C. Escher (1898 - 1972) onder de titel "Onmogelijke werelden".
Het is alweer een jaar of 50 geleden dat ik kennis maakte met het fascinerende werk van deze in Leeuwarden geboren kunstenaar. Onze wiskundeleraar op de HBS, meneer Van Vliet, nam ons op een ochtend mee naar een galerie op de "stille kant" van de Nieuwstad in Leeuwarden, waar toen veel werk van Escher te zien was. Deze excursie kwam in de plaats van twee uur algebra en meetkunde, ongetwijfeld niet zonder toestemming van de directeur ("de snor") van de school. 


Als we toch in Helsinki zijn, gaan we natuurlijk ook weer even naar het Ateneum-museum, waar nu werk van de Finse fotograaf Caj Bremer te zien is. Tot en met 16 mei 2010.

Het dak op?

Op de daken van de meeste huizen in Finland ligt momenteel een sneeuwlaag van ten minste 25 cm, soms wel een halve meter. Hier en daar is men bezig de sneeuw van de daken te verwijderen. Uit voorzorg. In de eerste plaats om het gewicht dat op het dak drukt te verminderen. Verder om te voorkomen dat straks het smeltende water een weg zoekt door het (platte) dak, of om niet te worden verrast door een lawine, als de sneeuw van het (schuine) dak naar beneden glijdt.
Bij dit soort "sneeuwwerk" zijn inmiddels al tientallen gewonden en zelfs twee doden gevallen. Het is ook geen werk voor amateurs. Volgens de voorschriften moet men gebruikmaken van een veiligheidsgordel, maar sommigen volstaan met een touw om hun middel, of doen het gewoon zonder.


Vanmorgen las ik in de rubriek Näppituntumalla ("met vingergevoel", SMS-berichtjes van lezers van Etelä-Suomen Sanomat) het volgende "gedichtje":

Lumimies katolla lunta luo,
se hyvän kunnon tuo,
jos vain Luoja katolla pysyä suo.


Vrij vertaald: De sneeuwman schept op het dak de sneeuw - dat levert een goede conditie op - als de Schepper hem wel op het dak laat blijven.


Merkwaardig: in het Nederlands heeft scheppen zowel de betekenis van "scheppen met een schop" als "creëren". In het Fins gebruikt men ook voor beide betekenissen hetzelfde werkwoord, namelijk luoda.

Van staking naar staking

Het is bijna voorjaar, dus een mooie tijd om te staken. Inmiddels waren we wel gewend aan stakingswaarschuwingen in Finland. Al heel gauw valt hier namelijk het woord lakkovaroitus (lakko = staking; varoitus = waarschuwing) of zelfs lakko-uhka (uhka = dreiging). Het woord uhka, spreek uit "oechka", klinkt op zich ook al vrij dreigend. Gelukkig valt het in de praktijk mee, en komt het meestal niet tot een staking. Maar deze week is het wel raak.
Dinsdag ging het transportpersoneel in staking: er reden bijna geen bussen meer, er werd geen huisafval opgehaald en de bevoorrading van winkels en benzinestations kwam stil te liggen. En dat bezorgde ons geen plezierig gevoel. Maar gelukkig zijn de partijen het woensdag eens geworden over de nieuwe cao, en kon het gewone leven weer verder gaan.
Vandaag zijn de stuwadoors in alle Finse havens in staking gegaan. Zie het bericht hierover op de Finlandsite. Tachtig procent van de in- en uitvoer ligt stil. In elk geval is het een hele dure staking voor Finland. Finnlines waarschuwt op haar site voor de mogelijke gevolgen van de staking (en eventuele solidariteitsstakingen) voor haar veerdiensten (naar o.a. Travemünde en Rostock). Benieuwd wat en wanneer we zelf de gevolgen van de staking zullen ondervinden. Dus even (?) geen verse groente uit Nederland meer, bijvoorbeeld.
De vakbond AKT geeft op haar site een overzicht van de stakingen en stakingswaarschuwingen tot nu toe. In 1976 duurde de havenstaking vijf weken. Je zult nu maar een vakantiereisje vanuit Helsinki naar Nederland (via Duitsland natuurlijk) hebben geboekt bij de Finnlines, voor over vijf-en-een-halve week.....