Saksa - Alankomaat

Vandaag halen we vrienden uit Radebeul (bij Dresden) af van het vliegveld van Helsinki-Vantaa. Zij komen bij ons de jaarwisseling vieren.
Dresden ligt in de deelstaat Saksen. Nu wil het geval dat de Finse naam voor geheel Duitsland Saksa is. Die naam verwijst naar de eerste contacten, eeuwen geleden, van Finnen met het volk van de Saksen uit het huidige Noord-Duitsland. Geen Fin zal bij de naam Saksa allereerst aan de huidige deelstaat of het vroegere koninkrijk Saksen denken.
Zo zal een Fin bij Hollanti ook niet de provincies Noord- en Zuid-Holland op het oog hebben, maar voor een Fries ligt dat anders. De Fin gebruikt meestal Hollanti en hollantilainen, als hij het heeft over Nederland en een Nederlander. De alternatieve benamingen Alankomaat en alankomaalainen worden veel minder vaak gebruikt, en meestal alleen maar in officiële stukken. Voor het Nederlands als taal bestaat in het Fins alleen de term hollanti. En daar kan ik best vrede mee hebben 
Half januari ga ik naar een vervolgcursus Fins voor buitenlanders, in Lahti. Natuurlijk komt er ook weer een voorstellingsrondje. Even oefenen:

• Olen alankomaiden kuningaskunnan alamainen. (Ik ben een onderdaan van het Koninkrijk der Nederlanden. Neen, dat is te lang; bovendien twee keer ala = laag, onder); 
• Olen alankomaiden kansalainen. (Ik ben een Nederlandse staatsburger. Neen, te formeel); 
• Olen alankomaalainen. (Ik ben een Nederlander. Kan); 
• Olen kotoisin Alankomaista. (Ik kom uit Nederland. Kan ook). 

Maar weet een medecursist uit bijv. Vietnam of China wel wat met Alankomaat of alankomaalainen wordt bedoeld? Moeten ze dan maar even in hun woordenboek opzoeken.

Een witte Kerst

Lautakasa: veel gedoe om een stapel planken

De affaire die kortaf met Lautakasa (stapel planken) wordt aangeduid kwam in september op gang, toen het programma Silminnäkijä (Ooggetuige) van YLE, de Fins publieke omroep, een onthulling deed in verband met premier Matti Vanhanen. Vanhanen, van origine journalist, is premier sinds 2003, maar al vanaf 1991 parlementslid voor de Centrumpartij. Bovendien was hij van 1981 tot 2003 bestuurslid, waarvan de laatste 5 jaar voorzitter, van de Nuorisosäätiö (Jeugdstichting), die appartementen laat bouwen en verhuurt aan werkende jongeren.
In de YLE-uitzending werd beweerd dat Vanhanen voor de bouw van zijn huis (in etappes, tussen 1996 en 2000) gratis bouwmaterialen, met name waardevol, speciaal bewerkt hout, had ontvangen van een bouwonderneming die flats had gebouwd voor de Nuorisosäätiö. Uiteraard hoopte de bouwonderneming daardoor meer kans te maken op nieuwe opdrachten van de Nuorisosäätiö.
Vanhanen ontkende de beschuldigingen met kracht en zei niet te kunnen begrijpen hoe journalisten zouden kunnen menen dat hij zijn politieke carrière in gevaar zou willen brengen voor een paar onbewerkte planken, bestemd voor het bouwen van een boekenkast. Hij vroeg YLE met bewijzen te komen voor de beschuldiging. YLE beriep zich op een anonieme bron, die een beëdigde verklaring had afgelegd, die eventueel gebruikt zou kunnen worden in een rechtszaak. YLE meldde dat de stapel planken aanzienlijk groter was dan nodig voor het maken van een boekenkast. YLE bevestigde voorts het volste vertrouwen te hebben in de betrouwbaarheid van de anonieme bron, en dat bescherming van journalistieke bronnen een van de hoekstenen is van de persvrijheid.
Vanhanen noemde de beweringen van YLE grote onzin, maar had geen zin een gerechtelijke procedure tegen YLE te beginnen. Zoiets zou volgens hem veel te lang duren. Hij beklaagde zich er ook over voortdurend door YLE te worden aangevallen.
Vanhanen liet zijn huis inspecteren door twee onafhankelijke experts van het magazine Tekniikan Maailma (Technische Wereld). Zij rapporteerden niets verdachts te hebben aangetroffen. Hiermee zou voor Vanhanen de kous af kunnen zijn. De affaire heeft het imago van Vanhanen natuurlijk geen goed gedaan.


De “lautakasa” leidde enkele weken geleden tot een lautakasa-päätös (= ‘houtstapel-besluit’) van de Julkisen Sanan Neuvosto (JSN), de Finse Raad voor de Journalistiek. De JSN was van mening dat YLE in het geval van de uitzending over de lautakasa had gewerkt volgens de normale journalistieke beginselen, hoewel de beweringen van YLE slechts waren gebaseerd op de verklaring van een enkele anonieme bron en YLE zelf geen of nauwelijks eigen aanvullend onderzoek had gedaan. Deze uitspraak werd gedaan met kleine meerderheid, en geheel tegen de zin van de voorzitter, die tijdens de vergadering opstapte. Deze uitspraak van de JSN is, ook in de media, hevig bekritiseerd.


Geheel onverwacht liet Vanhanen gisteren weten zich niet kandidaat te stellen voor een nieuwe periode als voorzitter van de Centrumpartij. Hierover wordt beslist op het partijcongres in juni 2010, in Lahti(!). Reden: een operatie in de herfst van 2010 aan beide benen.

****lauta!!!

Af en toe stoeien met “taal” is leuk.
Neem nou het Nederlandse woord bord, in de betekenis van dunne plank, zoals in schoolbord, schaakbord. Het woord is verwant met Duitse woord Brett en het Engelse board voor dunne plank. En ook met het Nederlandse berd, dat alleen nog gebruikt wordt in de uitdrukking “iets te berde brengen”. Hierin heeft berd de betekenis van tafel. Enkele eeuwen geleden bestonden de tafels namelijk uit losse planken die tegen een wand hingen en voor een maaltijd op schragen werden gelegd.
Grappig is dat het Engelse woord board voor plank ook wordt gebruikt voor bestuur, commissie, de groep van mensen die rond de tafel zitten en besluiten nemen.
Samengevat: bord = plank = tafel = bestuur.

Tot zover ging het over Germaanse talen. Nu het Fins, een ander woord, maar toch ongeveer dezelfde verbanden: 

• lauta = plank, speelbord; 
• lauteet = de zitbanken in de sauna; 
• lautanen = een (etens)bord of schotel. At men vroeger van een houten plankje? De uitgang -nen wijst erop dat we hier met een verkleinwoord te maken hebben. In samenstellingen gebruikt men lautas-.    
• lautasliina = servet; 
• lautakunta = bestuur, commissie.

Een ernstig vloekwoord in het Fins eindigt op -lauta (er gaan 4 letters aan vooraf). Maar hierin heeft lauta helemaal niets te maken met “plank”.
Eerder schreven al over de lautaskiista (bordenkwestie), die nog steeds aan de gang is. Er loopt in Finland ook nog een andere affaire, die kortaf met lautakasa (= stapel planken) wordt aangeduid. We hopen hier binnenkort op terug te komen.

De historische stad Viipuri als virtueel model

Studenten van de afdeling Bouwkunde van de Universiteit van Tampere hebben een driedimensioneel model gemaakt van de historische stad Viipuri (Vyborg) naar de situatie in september 1939, toen Viipuri nog een Finse stad was. Het model is gepubliceerd op internet in 13 talen. Klik hier voor de Nederlandstalige versie. Als het project helemaal klaar is zal men virtueel door de straten van de stad kunnen wandelen.

Viipuri ligt nu in Rusland, op 40 km van de grens met Finland, op de Karelische Landengte, aan de Oostzee.
Viipuri werd gesticht in 1293 door de Zweden en was een belangrijke handelsstad onder het Zweedse bewind, versterkt met muren, torens en een kasteel. In 1710 werd de stad veroverd door Peter de Grote. In 1812 werd de stad gevoegd bij het Groothertogdom Finland (de Russische tsaar was tevens groothertog van Finland). De voltooiing van het Saimaa-kanaal in 1856 en de aanleg van spoorverbindingen maakten Viipuri tot een belangrijk transportcentrum in Zuidoost-Finland.
Bij het einde van de Winteroorlog, maart 1940, moest Finland Viipuri afstaan aan de Sovjet-Unie. De Finse bevolking van de stad vluchtte naar elders in Finland. (Nobelprijswinnaar Ahtisaari werd in 1937 in Viipuri geboren.)

Af en toe laat de Finse televisie beelden uit Viipuri zien. Schrijnend hoe haveloos de gebouwen in de stad, zoals de door Aalto ontworpen bibliotheek, er nu uitzien. Maar er wordt gewerkt aan herstel, ook met Finse steun. Klik hier voor de site over de restauratie van de bibliotheek.

De vlag uit voor Sibelius

Vandaag 144 jaar geleden werd Johan Julius Christian Sibelius te Hämeenlinna geboren. En vandaag wordt in Finland voor het eerst officieel gevlagd ter ere van Sibelius en ter ere van de Finse Muziek.
De vlag mag uit van 8 uur ‘s morgens tot zonsondergang, en die is vandaag in Lahti al om 15.04 uur.

Vlagdagen in de zomer beginnen om 8.00 uur en eindigen om 21.00 uur. Met Midzomer wordt gevlagd van 18.00 uur op de dag voor Midzomer tot 21.00 uur op Midzomerdag. Op Onafhankelijkheidsdag, 6 december, wordt gevlagd van 8.00 tot 20.00 uur.

Op welke dagen in Finland gevlagd moet of mag worden is precies in de wet vastgelegd. Alle bijzondere feestdagen, vlagdagen, naamdagen, zonsopkomsten en -ondergangen, maanstanden, etc. worden voor Finland bijgehouden door het Almanakbureau van de Universiteit van Helsinki.
Pas met ingang van het jaar 2011 wordt de vlagdag ter ere van Sibelius in de officiële almanak opgenomen. Men heeft hierbij rekening willen houden met de makers van agenda’s en kalenders. De vaststelling van 8 december als vlagdag voor Sibelius en de Finse Muziek kwam dit jaar voor hen te laat om al te kunnen worden verwerkt in de agenda’s en kalenders voor 2010.

Over een eurocommissaris en bioscoopmuziek

Er was eens een Nederlandse eurocommissaris; laten wij hem B. noemen. Hij schreef in 2005 een boekje, getiteld Grensverkenningen, dat nu bij bol.com in de ramsj ligt voor € 5,00. Het Dagblad Trouw schreef daarover in juni 2005 een recensie waaruit wij het volgende citeren:

”Het leven van Bolk in Brussel en omstreken, zoals hij het beschrijft, bestaat naast vergaderen uit reizen, tennissen, naar Bach en Mozart luisteren, lezen (veel Dostojewski), lunchen, dineren, speeches houden, concerten (geen Wagner en Sibelius, 'dat is bioscoopmuziek') en toneel bezoeken."

Punt 1: “dat is bioscoopmuziek”. De heer B. bedoelde natuurlijk “ik vind dat …. etc.". Hij bracht zijn persoonlijke mening als een objectief feit.
Punt 2: het woord ‘bioscoopmuziek’ bestaat niet eens. Bedoelde hij filmmuziek? En wat is daar dan mis mee?
Punt 3: niets ten nadele van Bach (“Geen dag zonder Bach”) en Mozart. Maar in Lahti wordt muziek van Mozart momenteel met succes gebruikt om hangjongeren te verdrijven van hun hangplek in het TRIO-winkelcentrum, midden in de stad.

Af en toe luisteren wij graag naar Bach en Mozart, en morgen gaan we naar een concert met heel veel muziek van Sibelius. Heerlijk!

Lautaskiista: een bordenkwestie?

Wat op Finlandsite wordt omschreven als een "Sluimerend conflict tussen Finse president en premier over vertegenwoordiging Finland bij vergaderingen EU-top" wordt in Finland kortaf "lautaskiista" genoemd. Letterlijk "meningsverschil over het (etens)bord".
Vanouds speelt de Finse president een belangrijke rol bij de buitenlandse politiek van het land. Bij de herziening van de grondwet, 10 jaar geleden, is die rol enigszins afgezwakt. In de grondwet staat nu dat de buitenlandse politiek van Finland wordt geleid door de President van de Republiek, in samenwerking met de Regering.
Sinds Finland lid is van de EU (1995) is de president, eerst Ahtisaari en daarna mevr. Halonen, bijna steeds aanwezig geweest bij de vergaderingen van de EU-top, samen met de premier. Voor de Finse (en Franse) president werd dus een extra bordje bij het diner klaargezet.
Nu het Verdrag van Lissabon in werking is getreden, is er bij de EU-top eigenlijk alleen nog maar plaats voor de premiers. Daarover zijn de meeste Finse deskundigen en partijen het wel eens. Maar mevr. Halonen stelt dat het Verdrag van Lissabon de Finse grondwet niet heeft gewijzigd. En daar heeft ze natuurlijk ook gelijk in.
Bij de komende EU-top is mevr. Halonen niet aanwezig, omdat er geen belangrijke zaken op buitenlands gebied worden besproken. En “buitenland” betekent tegenwoordig “buiten de EU”.
Er is een commissie aan het werk die een grondwetswijziging voorbereidt die de macht van de President op het terrein van de buitenlandse politiek gaat beperken. De grondwetswijziging gaat pas in bij het aantreden van de opvolger van mevr. Halonen (2012). De gedoodverfde toekomstige president, Sauli Niinistö, nu parlementsvoorzitter en voorzitter van de Finse voetbalbond, heeft al laten doorschemeren dat hij met de dag minder zin heeft om president te worden. Andere duidelijke kandidaten zijn er nog niet. 
Misschien had Finland in 1918 toch maar een koninkrijk moeten worden.

Eindelijk fatsoenlijke woordenboeken Fins - Nederlands v.v.

Jarenlang heb ik ernaar uitgekeken. En nu gaat het gebeuren. Begin 2010 (rond 1 maart) verschijnen het Groot woordenboek Fins - Nederlands en het Groot woordenboek Nederlands - Fins. Het zijn uitgaven van Het Spectrum. De delen kosten elk bijna € 80. Gelukkig is er nog wat tijd om te sparen.
Tot nu toe moet ik me behelpen met het - overigens heel goed bruikbare - kleine woordenboek van Rense 't Hooft (het boekje ziet er inmiddels heel beduimeld uit), en soms gebruikt ik de omweg via het Engels. Natuurlijk zijn er ook verschillende online-woordenboeken. Maar een mens is niet altijd online.
Het lijkt me leuk om in de nieuwe woordenboeken de vertaling van spreekwoorden en gezegden op te zoeken. Hoe zeg je in het Fins bijv. "Het kind met het badwater weggooien", "Iemand iets op de mouw spelden" of "Dat gaat alle perken te buiten"?

70 jaar geleden: begin van de Winteroorlog

Finland herdenkt vandaag het begin van de Fins-Russische Winteroorlog, die 105 dagen zou duren. Tijdens de Winteroorlog sneuvelden aan Finse kant 26.000 man, en raakten 43.500 gewond. Er vielen 957 burgerslachtoffers.
Bij de wapenstilstand op 13 maart 1940 moest Finland 12% van zijn oppervlakte afstaan aan de Sovjet-Unie.
Op de eerste oorlogsdag, rondom het middaguur, beschoten drie Russische vliegtuigen het treinstation in Lahti en een gebouw in de buurt daarvan. Daarbij werden vijf burgers gedood. Tijdens de Winteroorlog werd Lahti 23 keer gebombardeerd. Daarbij vielen in totaal 23 doden, 24 zwaargewonden en 22 lichtgewonden. Aan de bombardementen op Lahti namen in totaal bijna 400 vijandelijke bommenwerpers deel, die ongeveer 1600 explosieve bommen en meer dan 1000 brandbommen neerlieten.

Sinfonia Lahti op reis

Morgen is er weer een concert van Sinfonia Lahti in de “eigen” Sibeliushal. Dirigent is Jukka-Pekka Saraste en solist de Hongaarse pianist Dezső Ránki. Gespeeld worden: Joutsenet (Zwanen) van de Finse componist Raitio, het pianoconcert van Schumann en de Lemminkäinen-suite van Sibelius. Het programma wordt herhaald op 28 nov. te Wenen en op 2 dec. te Boedapest.

Op 27 nov. speelt Sinfonia Lahti o.l.v. Jukka-Pekka Saraste in Bratislava, met als solist Pekka Kuusisto. viool. Op het programma staan: Corrente II van M. Lindberg en werken van Sibelius: Zes humoresken voor viool en orkest, Twee serenades voor viool en orkest en de Zesde symfonie. Dit programma wordt herhaald op 29 nov. te Wenen, op 30 nov. te Linz en op 6 dec. (de Finse nationale feestdag) in Lahti.
Tot slot nog een paar pikante details.
Op zaterdag 28 november spelen in Wenen twee Finse orkesten! Sinfonia Lahti speelt ‘s middags in de Wiener Musiekverein (Gouden zaal). ‘s Avonds speelt het Helsinki Philharmonisch Orkest in het Konzerthaus o.l.v. John Storgårds, met als solist Jean-Yves Thibaudet, piano
Het Helsinki Philharmonisch Orkest speelt op 27 november met dezelfde solist ook in Boedapest in dezelfde zaal als Sinfonia Lahti op 2 december. De prijs van een kaartje voor het concert van het orkest van Helsinki loopt van 1500 tot 4000 forinten, dat van een kaartje voor Sinfonia Lahti van 1900 tot 6900 forinten. Verschil moet er zijn.

Ossi Runne

Gisteren waren we bij twee concerten.

Eerst bij het kamermuziekconcert op de zondagochtend, door leden van Sinfonia Lahti, in de Kalevi Aho-zaal van de Muziekschool. Gespeeld werden het duet voor cello en contrabas van Rossini, en het strijkkwartet opus 29 “Rosamunde” van Schubert.

‘s Middags waren we aanwezig bij het concert door het Symfonisch blaasorkest van Lahti in de Felix Krohnzaal van het Conservatorium. Er stond uitsluitend filmmuziek op het programma, voor een belangrijk deel ook muziek uit (oude) Finse films. Als gastdirigent trad niemand minder dan de “legendarische” Ossi Runne op. Een reden temeer om dit concert niet te willen missen!
Ossi Runne, inmiddels 82, is de Harry van Hoof of de Dolf van der Linden van de Finse radio en TV. In de tijd dat het Eurovisie Songfestival nog de moeite van het bekijken en beluisteren waard was, dirigeerde hij 22-maal het orkest tijdens de Finse bijdrage aan de liedjeswedstrijd, voor het laatst in 1989. Dat Finland niet erg hoog scoorde in de puntentelling lag heus niet aan hem. (Maar misschien wel aan de moeilijke Finse taal??)

Boos, kwaad, woedend, ziedend

(Eventueel: echt boos, echt kwaad, echt woedend, of echt ziedend.)
Bijna iedere week lezen we koppen in de Nederlandse media (via internet) waaruit blijkt dat iemand in Nederland, of zelfs een hele politieke partij “boos” is, of nog erger. Ook al een hype?
(Dit stukje ging dus niet over muziek, het volgende wel weer.)

….. en gitaarmuziek!

In Barcelona, maar ook in Lahti.
Vanavond speelt Sinfonia Lahti o.l.v. Okko Kamu het gitaarconcert “Yi2” van de Chinese componist Tan Dun. Solist is Ismo Eskelinen. Na de pauze de tweede symfonie van Schumann en tot slot “Lullaby”, de nieuwe UNICEF-hymne van de Canadees Steve Barakatt.
Voor ons de eerste kennismaking met Okko Kamu, die vanaf najaar 2011 de vaste dirigent wordt van Sinfonia Lahti.
Ook het afgelopen weekend was er weer veel live-muziek te genieten in Lahti. Wij waren bij drie concerten:

** Op zaterdagavond in de Ristinkirkko bij het concert van de Pyynikin Puhaltajat (harmonie uit Tampere) met zang door de bas Jaakko Ryhänen. Ook een Nederlands tintje: het concert werd geopend met de Pomp and Circumstance nr. 1 van Elgar, in een bewerking van Henk van Lijnschoten. Het concert werd besloten met de Handelian Song van Robert van Beringen, vast wel een Nederlandse (of Belgische?) componist.
** Op zondagmiddag bij een concert van de gezamenlijke strijkorkesten van de muziekscholen van Lahti en Oost-Helsinki, o.l.v. de sympathieke dirigent Géza Szilvay. Voor de pauze de jeugd tot 12 jaar (6o kinderen), en na de pauze de jeugd van 12 tot 20, ook zo’n 60 muzikanten. Prachtig! De orkesten gaan binnenkort op tournee door Europa.
** Op zondagavond in de Ristinkirkko liederen op bijbelteksten, gezongen door de wereldberoemde bariton Jorma Hynninen, op de piano begeleid door Jouni Somero.

Ja, ja, in Barcelona……

…… daar vind je romantiek. En nog heel veel meer!
Wij waren een weekje in Barcelona, om vitaminen op te doen voor de “donkere periode” in Finland. Zuidelijker dan Parijs waren wij in Europa nog niet geweest.
Vanuit ons appartementje in het centrum, aan de Gran Via de les Corts Catalanes en dichtbij de Plaça de Catalunya en de Ramblas, hebben we Barcelona grondig verkend. Van Picasso tot Miró, van de Joodse synagoge (met fundamenten uit de 3e eeuw) tot de Casa Battló, de Casa Milà en de Sagrada Familia (kerk) van Gaudi, van het Aquarium tot de Montjuïc, enz., enz. Het was zeer de moeite waard. Onze reisgids overdreef dus niet. Opvallend was het grote aantal scooters in het stadsverkeer, en het verkeerslawaai. Geen wonder dat men op straat minder mobiel loopt te bellen dan bij ons in Lahti.

Wij vlogen heen met de KLM via Schiphol en verbleven daar anderhalf uur. Een half uur langer dan gepland, omdat de catering de broodjes nog moest brengen. Terug vlogen we via Parijs. Waren de Pyreneeën op de heenreis nog sneeuwvrij, op de terugreis waren de bergtoppen met sneeuw bedekt. Bij thuiskomst bleek dat ook in Lahti de eerste sneeuw was gevallen, zodat de donkerheid (voorlopig?) voorbij is.
(Foto is genomen in een straatje van het oude stadsdeel, de Barri Gòtic.)

Signalen uit het vaderland

Inmiddels wonen we alweer meer dan 2 jaar in Finland, en we voelen ons nog steeds Nederlander. Hoe zou een allochtoon ooit zijn vaderland kunnen vergeten? We blijven dus gevoelig voor signalen uit het vaderland. Opvallend hoeveel producten uit Nederland te koop zijn in Lahti. We noemen een paar voorbeelden: Jonagold-appels, Conference-peren, radijsjes, paprika, tomaten, Frico-kaas, spullen van Euroshopper (zoals speculaas, maar geen Fries roggebrood meer), planten en struiken, en spullen van Curver en Brabantia.
We hebben ons wel afgeleerd om achter elk oranje T-shirt of muts een Nederlander te vermoeden. Maar laatst zagen we in de haven van Lahti een boot uit Kuopio liggen met de aanduiding “Pikmeer kruiser”. Dat zoeken we natuurlijk even op op internet. Jawel, gebouwd in Grou, Friesland.
We kijken nauwelijks meer naar Nederlandse TV-programma’s via Uitzending gemist. Minder leuke of interessante series dan vorig jaar? We luisteren des te meer naar Radio 4 via de internetradio. Alleen, die radioreclame! Waarom moet daarin vaak zo geschreeuwd worden? En weg met die stomme belspelletjes onder het eten, zoals Nootschieten, waarbij het de kunst is om uit een muziekfragment van anderhalve seconde de componist en het exacte werk te herkennen. Altijd weer dezelfde bellers, onder wie vaak ene Kees, die net zo lijzig praat als een vroegere collega (en mij dus weer aan het werk doet denken). Gelukkig weet Kees nooit het goede antwoord.

Een paar treden meer of minder.....

Als je in Lahti op het Marktplein (Kauppatori) staat, zie je op een heuvel in het zuiden het Stadhuis liggen, een ontwerp van Eliel Saarinen (1912). Vanaf dezelfde plaats heb je ook zicht op de Ristinkirkko (Kruiskerk), gebouwd op een heuvel aan de noordkant van het Marktplein. De Ristinkirkko uit 1978, een ontwerp van Alvar Aalto, is de hoofdkerk van Lahti, en wordt ook gebruikt voor concerten en bijzondere gelegenheden. De kerk beschikt over een prachtig orgel en telt 1150 zitplaatsen.
Rondom de Ristinkirkko is een "strijd" ontbrand die gaat over de vraag of aan het ontwerp van Aalto afbreuk is gedaan door de aanpassingen dit jaar (door de kerkelijke gemeente) van de stenen treden naar de kerk. Volgens degenen die het erfgoed van Aalto bewaken is het kruis in de zuidmuur van de kerk nu niet meer volledig vanaf het Marktplein te zien. Een commissie van de burgerlijke gemeente onderzoekt nu de klacht. Vraag is ook of aan de vereiste vergunningen is voldaan.
Nu een beetje wiskunde en meetkunde.
In de oude situatie (zie foto) had je eerst 12 treden, dan een vlak gedeelte, dan weer 8 treden, een vlak stuk, weer 6 treden, een vlak stuk en precies voor de kerkdeuren weer 4 treden. Totaal dus 12+8+6+4 = 30 treden.
In de nieuwe situatie zijn de 4 treden voor de kerkdeuren weggehaald ("te gevaarlijk!", volgens de kerkelijke gemeente), maar zijn 6 treden toegevoegd tussen het tweede en derde "vlak", in totaal dus 12+8+12 = 32 treden.
De commissie heeft gisteren het onderzoek ter plekke uitgevoerd en geluisterd naar de argumenten van de Aalto-stichting en het Stadsmuseum. In de vergadering van volgende maand komen de argumenten van de kerkelijke gemeente aan bod.

Jeugd en muziek

In Finland wordt veel aandacht besteed aan het muziekonderricht aan de jeugd. De Finse kinderen kennen, denk ik, ook veel meer (leuke) liedjes dan de Nederlandse kinderen. Jimi, een buurjongetje van nog geen anderhalf, is al met zijn ma naar een muziekcursus geweest. Wat ze daar dan precies doen, weet ik niet. Afgelopen week ben ik naar twee concerten geweest. Bij beide concerten speelde de jeugd de hoofdrol.
Op donderdag speelde Sinfonia Lahti onder leiding van de 29-jarige Schotse dirigent Rory Macdonald. Als soliste trad de 28-jarige Baiba Skride uit Letland op, in 2001 winnares van het Koningin Elisabethconcours te Brussel. Zij speelde op fantastische wijze het vioolconcert op. 28 van Karl Goldmark (1830-1915). (Sibelius, toen 25 jaar, studeerde in 1890-1891 bij Goldmark in Wenen.)
Op het programma stonden verder de ouverture tot de opera Don Giovanni van Mozart en de vijfde symfonie van Dvorak. Uiteraard weer een prachtig concert, ondanks de afwezigheid (door griep) van enkele prominente krachten van het orkest, onder wie de eerste en tweede concertmeester.
Een dag daarvoor was het de beurt geweest van het Jeugdsymfonie-orkest van Lahti o.l.v. Esa Heikkilä. Ik schat de leeftijd van deze jeugd op 20 tot 30 jaar. Gespeeld werden het Klarinetconcert no. 2 van de Finse componist Crusell (1808), met als solist de 19-jarige Taavi Oramo, en de negende symfonie van Dvorak.
Tot mijn verbazing zag ik bij dit concert ook Jimi en zijn moeder verschijnen. Eerst dacht ik nog “Waarom niet; dat moet kunnen”. Echter, Jimi meende regelmatig duidelijk hoorbaar commentaar te moeten geven tijdens het klarinetconcert door “Ka” te zeggen, of zelfs “Ka ka”. Heel vervelend voor de solist, vooral als je niet weet wat ermee bedoeld wordt. Gelukkig vertrokken Jimi en zijn moeder tussentijds, zodat niemand meer werd afgeleid van de schitterende muziek. Het enthousiasme van dit orkest en zijn dirigent was hartverwarmend. (En Jimi komt over een paar jaar vast wel terug.)

Laplands goud komt volgend jaar uit Lahti

Droevig nieuws vorige week voor de Finse bierwereld. Hartwall, een dochter van Heineken, maakte bekend dat de bierbrouwerij in Tornio (Lapland) wordt gesloten en dat de productie van Lapin Kulta (= Laplands goud) wordt overgebracht naar Hartwall te Lahti. Daar wordt de productie van blikjes bier verhoogd om aan de toenemende vraag te voldoen. Volgens Hartwall staat de biermarkt in Finland onder druk door onder meer de hevige concurrentie, de hogere belasting op alcohol en de toename van de import door Finnen die hun buitenlandse reisjes deels willen terugverdienen.

Een flesje Lapin Kulta wordt ook wel eens “lappari” genoemd. Volgens Helsingin Sanomat zou het logisch zijn om het bier nu ook maar een andere naam te geven: Lahden Kulta (“Mag ik een lahtari?”. Lahtari = slachter). Of het zover komt moeten we maar afwachten. Liefhebbers van Lapin Kulta schijnen al een boycotactie via Facebook te zijn gestart.

De boom in

En wat doet een Finse (van afkomst), op vakantie in Nederland? Alsof we hier niet bomen genoeg hebben.

Christian Lindberg

Over muziek moet je eigenlijk niet schrijven, je moet naar muziek luisteren en soms moet je ook naar muziek (en wat er omheen gebeurt) kijken, zoals gisteravond in het Sibeliustalo te Lahti.
Uitvoerenden:
Sinfonia Lahti o.l.v. de Zweedse dirigent Christian Lindberg. Solist: Christian Lindberg, trombone.
Programma:
1. Symfonie voor blazers (Stravinsky), 2. Helikon Wasp voor dirigerende trombonist en orkest (Christian Lindberg), 3. Serenade nr. 1 voor orkest (Brahms).
Bijzonderheden:
De dirigent - Lindberg dus - kwam het podium op en ging het podium af op een sukkeldrafje, het hoofd in de nek. Voor de pauze droeg hij een rood hemd met gele sterren, na de pauze (Brahms!) een zwart hemd. Na afloop van het concert bedankte hij met kushandjes het publiek voor het ovationele applaus, en gooide zijn welverdiende boeket bloemen de zaal in (het kwam terecht bij een meisje op de 8e rij).
Voor Helikon Wasp, een werk uit 2003, zaten de strijkers met de rug naar het publiek toegekeerd. De dirigent stond te midden van het orkest, met links en rechts van hem de slagwerkers. De blazers keken de dirigent dus op de rug. De solist - Lindberg dus - speelde niet alleen trombone, hij zong en declameerde ook nog (niet allemaal tegelijkertijd). Een heel boeiend en welluidend stuk, dat zo’n 17 minuten duurde.
Ik hoorde tijdens de plaspauze twee heren tegen elkaar zeggen dat het een jazz-achtig stuk was. Kan zijn. Ik moest meer denken aan West Side Story, in elk geval aan New-York. Maar volgens het programmaboekje ging het om een carnavaleske tocht door de wisselende landschappen van Midden-Griekenland.
Voorbeelden van het kunnen van Christian Lindberg - volgens sommigen de beste trombonist of de grootste trombone-komiek ter wereld - zijn te vinden op YouTube: The Return of Kit Bones en Csardas.

Kroegen en volksvermaak

Een van die vele leuke, kleine Finse musea is het Sinebrychoff-museum in Helsinki. Wij waren daar onlangs voor de tentoonstelling "Kroegen en volksvermaak" met een groot aantal schilderijen en pentekeningen van Hollandse en Vlaamse meesters uit de 17e eeuw. We zagen o.a. werken van Steen, Ter Borch, Ostade, Rembrandt, Brueghel de Jongere, Brouwer, Dirk Hals en Teniers. Niet alleen de vrolijke kanten van het drinken waren te zien, maar ook de minder prettige kanten: vechtpartijen, seksuele intimidatie en braken.

In de kelder van het museum was een tentoonstelling van de reclame door de jaren heen van het biermerk KOFF. De aanleiding voor deze tentoonstelling is de deregulering in Finland van de verkoop van licht-alcoholisch bier in 1969.
Het verband tussen kunst en bier ligt in dit geval als volgt. De uit Rusland afkomstige Nikolai Sinebrychoff verwierf in 1819 het alleenrecht om bier te mogen brouwen en te verkopen in Helsinki. Hij liet in 1848 een brouwerij bouwen op de plaats naast het huidige museum. De zaken gingen kennelijk zo goed, dat de familie kunst ging verzamelen, de basis voor het huidige museum. In 1921 schonk de familie de gehele kunstcollectie aan de Finse Staat. De bierbrouwerij werd voortgezet en maakt sinds 2000 deel uit van de Deense Carlsberg-groep.

De kop boven de recensie van de tentoonstellingen in onze krant luidde: "Sterke drank smaakte al eeuwen geleden in Nederland. En het bier veel later in Finland."

Bij de kassa van het museum meldde ik dat ik ook een oude Hollander was. Het leverde wel een glimlach, maar geen anderhalve euro korting voor gepensioneerden op. Maar wij zijn ook nog maar geprepensioneerd.

Nederlandstalige politiehond vrijgesproken, en zijn baas ook

De rechtbank van Lahti heeft een politieman vrijgesproken in de zaak van de "allochtone politiehond." De politieman was door een 35-jarige man uit Hollola beschuldigd van mishandeling en ambtsmisbruik bij een nachtelijke achtervolging in september 2007. De man uit Hollola was in zijn woonplaats met de auto tegen de vangrails gebotst, en het bos in gevlucht toen de politie hem met een politiehond op het spoor was. De man vertelde de rechtbank dat hij op de grond was gaan liggen, en dat de politie tweemaal de hond het bevel "pure" (= "bijt") had gegeven. Hij kreeg bijtwonden in beide benen en moest drie maanden ziekteverlof nemen. Hij eiste van de politieman en van de Staat 9000 euro schadevergoeding.

De rechtbank geloofde niet dat zo'n ervaren "hondenpolitieman" het bijt-bevel zou hebben gegeven. Dat gebeurt alleen maar in heel bijzondere gevallen. Volgens de rechtbank zat het verhaal van de man uit Hollola vol tegenstrijdigheden, waarbij de rechtbank meewoog dat de man die nacht in beschonken toestand verkeerde. Bovendien was de commandotaal van de in Nederland opgeleide hond nog steeds het Nederlands, zodat de hond Finstalige bevelen niet eens zou kunnen begrijpen.

De wachtmeester, die al 2000 achtervolgingen met politiehonden achter de rug had, vertelde de rechtbank dat de hond aan een lijn van 10 meter werd geleid, en dat de hond op een gegeven moment kreunend naar achter was gevlogen, omdat naar hem getrapt werd. De politie commandeerde de man op te houden met trappen en trekken. De wachtmeester verklaarde dat iemand die zich rustig overgeeft vier "nette gaatjes" in zijn benen krijgt en misschien wat blauwe plekken. Volgens de directeur van het politiehondeninstituut had de wachtmeester overeenkomstig de instructies gehandeld. Als naar een politiehond wordt getrapt, zal deze de hele tijd het doelwit blijven vasthouden.

De rechtbank oordeelde dat de man uit Hollola de verwondingen aan zichzelf te wijten had, en veroordeelde hem tot het betalen van de proceskosten ad 750 euro.
(Bron: Etelä-Suomen Sanomat van 17 september 2009)

Karaoke en Sibelius

Vandaag en morgen worden in Lahti de Wereldkampioenschappen Karaoke gehouden. met deelnemers uit zo’n 25 landen. Maar wij geven dit weekend de voorkeur aan de concerten tijdens het Sibelius-festival, vanavond met o.a. het vioolconcert en de derde symfonie van Jean Sibelius. Uitvoerenden zijn Sinfonia Lahti o.l.v. Jukka-Pekka Saraste en Henning Kraggerud (viool) uit Noorwegen.
Het luisteren naar het vioolconcert van Sibelius is te vergelijken met karaoke, want je zou bijna iedere noot willen meezingen. Maar dat mag natuurlijk niet. Wij zullen ons beheersen, te meer omdat we weten dat niet ver van ons vandaan nog twee Nederlanders in de zaal zitten: Wim en Caroline uit Maastricht, verwoede fans van Sibelius en van dit LSO (Lahti Symphony Orchestra, niet te verwarren met Limburgs Symfonieorkest). Dat zegt toch wel wat. Want, staan Maastrichtenaren niet bekend om hun chauvinisme?

Aber, nicht bei uns in Finnland!

Gistermiddag zat ik met zo'n 1800 anderen op de tribune bij de kwartfinale in Lahti van het EK Voetbal voor vrouwen. Het betrof de wedstrijd tussen Duitsland en Italië (2-1). Voor mij zat een Duitse supporter van zo'n 40 jaar, een Einzelgänger, zo te zien. Al een half uur voor de wedstrijd probeerde hij de stemming er in te brengen door aanhoudend een ongelooflijke herrie te maken met een ratel. Een vreselijk doordringend geluid, dat door merg en been gaat. Ook anderen (Finse toeschouwers) in mijn buurt hadden er last van. Dus sprak ik de man aan met "Bitte!" (10x). Hij keek me zeer verbaasd aan en zei: "Mensch, das gehört doch zum Fussball!" Ik bestreed dat, en zei dus "Das gehört nicht zum Fussball, allerdings nicht bei uns in Finnland!". Dat hielp gelukkig. De ratel heeft hij maar een paar keer gebruikt, en dan alleen nog maar heel kort (bij de aftrap, de doelpunten en het eindsignaal).
Toch maar goed dat hij mij voor een Fin aanzag. Een zekere mate van integratie kan soms echt geen kwaad.

In onze krant stond een lovend commentaar over de sfeer bij de wedstrijd tussen Denemarken en Nederland, een week geleden. Zoiets had men nog nooit meegemaakt bij een voetbalwedstrijd in Lahti. De Deense supporters waren vergezeld van een drumband (gelukkig stonden ze ver van ons vandaan), en de Nederlandse supporters deden het uitsluitend met vocale middelen.

The Best of Sinfonia Lahti & Rajaton

Deze week begint in Lahti het concertseizoen. Op drie achtereenvolgende avonden is in het Sibeliustalo Queen- en ABBA-muziek te horen, uitgevoerd door Sinfonia Lahti o.l.v. Jaakko Kuusisto, en de zanggroep Rajaton. De drie concerten zijn al maanden geleden uitverkocht.
De titel "The Best of Sinfonia & Rajaton" verwijst naar de beide succesvolle cd's die Sinfonia Lahti en Rajaton samen hebben gemaakt.
Omdat Sinfonia Lahti dit jaar 60 jaar bestaat kwam het orkest deze week met een speciale aanbieding: de generale repetitie vandaag kon gratis worden bijgewoond. De (900) kaartjes hiervoor waren in een mum "uitverkocht". Wij waren bij de gelukkigen. Dus zaten wij vanmorgen op de allervoorste rij, in een disco-achtige omgeving, een uur lang te luisteren naar vooral Queen-muziek. (Wij zijn meer van ABBA, maar nog meer van Sibelius. Volgende week vindt hier het Sibelius-festival plaats: 5 concerten in 4 dagen. En wij zijn daarbij!)

Beppe

Vandaag precies 100 jaar geleden werd mijn moeder ("mem"), Antina Postma, geboren, elf dagen na mijn vader. Vanaf het moment waarop ze oma werd (1967) noemden wij haar "beppe".
Wat voor moeder was ze? Precies zoals een moeder moet zijn: lief en zorgzaam. Ze lette erop dat we er schoon bij liepen. Ze was voor ons (maar ook voor anderen) een vraagbaak en wist overal raad op. Als onze spullen weer eens zoek waren, wist zij wel waar die lagen. Wat was het gezellig als we eens ziek thuis van school waren (op de divan in de voorkamer, met stapels Donald Duck en De Spiegel onder het bed).
Soms vond ik haar wel eens lastig. Zo moest ik een bepaalde periode eerst thuiskomen uit de lagere school om een krentenbol te eten en een beker melk te drinken (ik was toen nogal mager), voordat ik met mijn vriendjes mocht gaan voetballen. Dat ging dus van mijn zuivere speeltijd af.
Misschien was mijn moeder wel te bescheiden; ze plaatste zichzelf nooit op de voorgrond.
Ze overleed in 1991.

Oranje wint in Lahti

De Nederlandse vrouwen hebben zich vanavond in Lahti geplaatst voor de volgende ronde van het EK Voetbal in Finland. Ze wonnen met 2-1 (rust 0-0) van Denemarken. Natuurlijk waren ook wij in oranje T-shirt - op de foto nog thuis op de bank - onder de toeschouwers.  De Nederlandse dames stonden bijna de gehele wedstrijd onder zware Deense druk, en speelden onder het motto "mannen en kinderen eerst". Denemarken was verreweg het meest in balbezit. Oranje kreeg maar twee kansen, en dat leverde dus twee doelpunten op.

Een allochtone politiehond

De rechtbank in Lahti behandelde deze week een zaak tegen een politieman. Die wordt ervan beschuldigd dat hij niet heeft voorkomen dat iemand door een politiehond in de benen werd gebeten. Het slachtoffer - op de vlucht na drankmisbruik bij het autorijden - kon daardoor een paar maand niet werken.

Volgens de aanklacht was de politiehond niet kort genoeg aangelijnd geweest, en was de hond zelfs door de politieman opgehitst door het commando pure (= bijt!). Volgens de politieman en een getuige was dat laatste onzin. Dat bevel was niet gegeven. Want het betrof hier een Nederlandse politiehond, die als 3-4-jarige was ingevoerd uit Nederland, en nog steeds in het Nederlands zijn bevelen kreeg. De hond wist dus helemaal niet wat met 'pure' (spreek uit: 'poere') bedoeld werd.

Uitspraak over drie weken.

Een zomeravondconcert

“Tervetuloa kokemaan ensimmäinen naiskapellimestari historiassamme!” Letterlijk: “welkom om de eerste vrouwelijke dirigent in onze geschiedenis mee te maken”.
Dat wilden wij gisteravond natuurlijk niet missen: voor het eerst het harmonieorkest van de militaire muziekschool te Lahti onder leiding van een vrouwelijke dirigent. Dus luisterden wij met zo’n 250 anderen in de tuin van de kazerne een uurtje naar het orkest. O.a naar muziek uit de West Side Story en naar een potpourri van ABBA-liedjes. En keken we vooral naar de jonge dirigente (27 jaar), Aino Koskela, die een paar maanden stage loopt bij het orkest, en dit najaar de studie voor dirigent begint aan de Sibelius Academie te Helsinki bij niemand minder dan Leif Segerstam.

En natuurlijk moesten wij beiden tijdens het concert denken aan mijn vader, op de dag af 100 jaar geleden geboren. Hij was een groot liefhebber van HaFaBra, en speelde zelf cornet. Bij concerten lette hij altijd graag op de dirigent. Hoe minder die “zich aanstelde”, hoe beter.
Aino Koskela zou bij mijn vader een ruime voldoende hebben gehaald.

Trots op Lahti

Het WK Atletiek voor 35-plussers in Lahti is een groot succes geworden, mede dankzij de vlekkeloze organisatie en het prachtige weer. Alle reden om trots te zijn op onze stad.
Finland werd nummer 1 in het medailleklassement met 319 medailles (102 x goud, 114 x zilver en 103 x brons), voor Duitsland met 284 medailles (99 x goud, 97 x zilver en 88 x brons). Nederland werd 15e met 32 medailles (12 x goud, 10 x zilver en 10 x brons).

De afsluitende marathon, gelopen bij een temperatuur van 25 graden, werd gewonnen door de Rus Perminov met een tijd van 2.30.27. Langzaamste, maar toch 5e in haar klasse van 70+, was de Panamese Edilia Camargo met een tijd van 6.41.29. Het was leuk om de deelnemers, die twee keer aan ons voorbijtrokken, toe te juichen, zo mogelijk in hun eigen taal, bijv. “Heija Norge”, en dan een “tack” terug te krijgen. Helaas heb ik geen enkele Nederlander onder de deelnemers gezien.

Ik moest even terugdenken aan mijn werkzaam leven. Vast onderdeel daarvan was in de middagpauze een wandeling van een half uur door Heerlen, samen met twee jongere collega’s, beiden verwoede marathonlopers (Rotterdam, Berlijn, etc.). Een van hen zei onder het wandelen wel eens tegen mij: “Loop toch niet zo snel.” De pauzewandelingen beschouwde ik dan ook graag als mijn training van twee marathonlopers.

Handen schudden verboden!

In Lahti geldt momenteel voor alle sociale en gezondheidsafdelingen van de gemeente (dus ook in de ziekenhuizen) een verbod op het schudden van handen. De maatregel is genomen om de verspreiding van de varkensgriep (men spreekt hier nauwelijks over "Mexicaanse griep") in te dammen.
Stel je eens voor dat het niet-schudden van handen straks door iedereen wordt gewaardeerd, en de tijdelijke maatregel gaat gelden als algemeen goed gebruik.....

WK Atletiek (35+)

Vanmorgen hebben we even een kijkje genomen bij het WK Atletiek voor sporters boven de 35 jaar, dat van 28 juli tot en met 8 augustus wordt gehouden in Lahti. Er zijn zo’n 5500 deelnemers. Dat aantal is minder dan verwacht, waarschijnlijk door de economische crisis en de vrees voor de Mexicaanse griep.

Wij waren even bij het discuswerpen voor mannen boven 60 jaar, en bij het gewicht-gooien (‘kogelslingeren’) voor mannen boven de 80, 85 en 90 jaar. Toegegeven, bij deze wedstrijden zie je dus geen jonge lijven in een sexy outfit. Maar het enthousiasme en de inzet van de deelnemers is er niet minder om. En ook het corps van juryleden en hun assistenten is niet kleiner dan bij een “echte WK”.

Bij het kogelstoten voor mannen boven de 100 jaar won de Oostenrijker Alfred Proksch (startnummer 10001) deze week het goud met een afstand van 2,84 meter. Hij was de enige deelnemer in zijn klasse. De kersverse wereldkampioen heeft nog deelgenomen aan de Olympische Spelen van 1936, en werd daar (gedeeld) zesde bij het polsstokhoogspringen.
Vandaag werd ook de finale bij het polsstokhoogspringen voor mannen boven 60 jaar gehouden. Prominent deelnemer daarbij was Antti Kalliomäki, zilver op dit nummer bij de Olympische Spelen van Montreal in 1976, nu Fins parlementslid en ex-minister. Het werd voor hem een grote teleurstelling: hij sprong driemaal af op de aanvangshoogte van 3,40 meter. Zijn persoonlijk record bleef dus staan op 5,66 meter.

Het leven gaat verder

Een cliché, maar daarom niet minder waar.
Toch wil ik hier nog een paar persoonlijke opmerkingen maken over de begrafenis van mummu, de eerste begrafenis die ik in Finland meemaakte.

In Finland neemt men ruim de tijd voor een begrafenis, zowel voor de periode tussen overlijden en begrafenis, als voor de begrafenis zelf. De begrafenis verloopt heel stijlvol. Iedereen is gekleed in stemmig zwart.
Voor het begin van de afscheidsdienst (om 12.00 uur) hebben wij (haar zoon, vier schoonzoons en de oudste kleinzoon) de kist met mummu de kerk binnengedragen. Tijdens de dienst werden door familie, buren en kennissen bloemstukken bij de kist neergelegd, telkens onder het uitspreken van een kort woord ter nagedachtenis. Na de kerkdienst hebben wij de kist met mummu naar het kerkhof gedragen, en de kist in het graf laten neerdalen (onder het toeziend oog van een begrafenisbegeleider). Op de kist werden witte rozen gestrooid, waarna het graf provisorisch werd gesloten. Ten slotte werden de bloemstukken, die uit de kerk waren meegenomen, op het graf neergelegd.

Daarna vond er in het nabijgelegen kerkelijk centrum een gedachtenismaaltijd plaats. Er werd ook veel gezongen. Ook werden de vele “adressit” (condoleantieberichten) voorgelezen. Buren en kleinkinderen haalden vele, leuke herinneringen aan mummu op. Wij konden weer om mummu lachen, en dat zullen we blijven doen, in dankbare herinnering aan mummu.
Het was al over half vijf toen de bijeenkomst werd beëindigd.

Op de zondag daarna vond de afsluiting van de rouwperiode plaats, zoals te lezen is in ons vorige berichtje.

Afscheid van mummu

Op vrijdag 24 juli hebben wij mummu naar haar laatste rustplaats gebracht, op het kerkhof van Jämsä, naast haar man, Hannes Valfrid Manninen ("pappa"), geboren op 10 oktober 1907 en overleden op 24 december 1998.

De foto (van links naar rechts: Raili, Liisa, Ulla, Vuokko en Veikko) is genomen na de kerkdienst van afgelopen zondag waarin het overlijden van mummu werd afgekondigd. Ter nagedachtenis werd een kaars aangestoken en speelde de organist een lied, terwijl de familie opstond.

Anna Tuulikki Manninen

Mijn moeder werd op 12.12.12 geboren als het vijfde kind in het gezin Pihlava in Huittinen (Zuidwest-Finland).
Daags voor haar overlijden (op 30.06.09) heb ik, samen met onze dochter Anna (die toevallig met vakantie bij ons was), mijn moeder nog in het ziekenhuis van Jämsä kunnen bezoeken.

Mijn moeder was enorm bedrijvig en snel in alles. Toen Hannes Manninen om de hand van Anna ging vragen bij haar ouders, zei oma Pihlava al, dat Anna zo haastig was. Hannes begreep “haastig met trouwen” en zei dat zij elkaar al twee, drie jaar kenden. Mijn vader was tijdens de oorlog chauffeur en monteur van de dierenarts en hij vervoerde (gewonde) paarden naar het paardenziekenhuis in Joensuu, waar moeder dierenverzorgster was. De enge foto’s (bewaard in een grote kist) over het oorlogsgeweld schoven we als kind gauw aan de kant.

Ze trouwden in december 1943.
Een zus van mijn moeder zei op de bruiloft: “je moet je niet laten ompraten”. Mijn vader hield zich daaraan. Maar mijn moeder ook. Het was blijkbaar om het even voor wie het bedoeld was.

Mijn vader was van beiden het meest serieus, terwijl mijn moeder vrolijk bleef zingen, in alle omstandigheden.

Toen mijn moeder de laatste jaren slechthorend werd, moesten wij onder het zingen met de vinger de noten aanwijzen. Toch was zij meestal wel een halve regel vóór op de anderen.

Dus ik verbaasde me niet, dat ik vanmorgen wakker werd al zingende in het Nederlands, “Wie zou onder zand en onder zoden, U lofzingen om Uw trouw?” Dat lied 29 (vers 8) komt ongeveer overeen met het gedicht dat ik bij de begrafenis, zal uitspreken bij het neerleggen van de bloemen op haar kist.

De begrafenis is pas op 24 juli in Jämsä. In Finland ligt veel tijd tussen het overlijden en de begrafenis, om de ergste rouw te laten wegebben. In dit geval extra veel tijd, omdat de grafdelvers van de oude begraafplaats bij de kerk en de dominee met vakantie zijn en andere dominees veel bruiloften hebben. Tot de begrafenis rust het stoffelijk overschot in de klokkentoren bij de kerk.

In Finland wordt meestal een lijkschouwing verricht, waardoor de dierbaren doorgaans langere tijd in de koeling liggen. Bij mummu, de Finse benaming voor oma, was vanwege haar hoge leeftijd geen lijkschouwing nodig. Ik heb met eigen handen de deur van de koelruimte dicht gedaan, en dat is een van de details die onbelangrijk lijken maar zeker helpen om de rouw te verwerken. Meerijden in de begrafenisauto, een Cadillac, van het ziekenhuis naar de klokkentoren, was weggelegd voor twee zussen.

Zoals bekend, bellen Finnen altijd. Toen de klokken luidden voor het overlijden van een vrouw (mijn moeder), belde zelfs ik, met onze dochter… Maar onze Anna kon juist het rechtstreeks horen van de klokken wel waarderen.

Andere verschillen tussen begrafenissen in Finland en in Nederland zijn misschien dat de dragers altijd familieleden zijn (of kennissen), en dat bij de (uitgebreide) gedachtenismaaltijd na de begrafenis de condoleanceberichten worden voorgelezen. Bij één bloem, een kaars en een foto.

Klein- en petekinderen zullen daar toespraken houden, en ik weet dat dan het lachen ons nader zal zijn dan het huilen. De kleinkinderen zullen zingen en – ik moest wel even aan het idee wennen – foto’s van mummu projecteren.

De familie, kennissen en buren werden niet met overlijdenskaarten uitgenodigd maar telefonisch. Je hoort echt hun deelneming, spontane reacties. Ik déélde met de vier overgebleven (aangetrouwde) tantes de rouw. De overlijdensadvertentie in de lokale krant wordt in ons geval één dag na de begrafenis geplaatst.

Er is dus veel tijd om de begrafenis te regelen. Ach, wij (4 zussen en een broer) zijn allemaal zo verschillend. Een maakt zich nu bijvoorbeeld druk over het aantal mensen bij de gedachtenismaaltijd, die gehouden wordt in het kerkelijk centrum bij de kerk. Er wordt op zo’n 100 gasten gerekend. Ik denk meer praktisch. We mogen toch de restanten van het buffet in bakjes en koelboxen mee naar huis nemen - en niemand is ooit tekort gekomen.

Natuurlijk zijn wij bedroefd om het overlijden van mummu. Maar de dankbaarheid overheerst dat wij haar zo lang hebben mogen meemaken. En wat had ze altijd interesse in het wel en wee van haar kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen.

Mummu is niet meer

12 december 1912 - 30 juni 2009

Finland – Nederland 2-0

1-0
Nederland heeft vergeleken met de andere landen van de Europese Unie gemiddeld een hoog opleidingsniveau. In 2007 had 31 procent van de mensen tussen 25 en 64 jaar een hbo- of universitair diploma. Het gemiddelde in de Europese Unie is 25 procent. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het hoogste opleidingsniveau is gemeten in Finland, waar 36 procent van de bevolking (25-64 jaar) hoger onderwijs heeft afgerond.
2-0
Nederland heeft na Finland de grootste museumdichtheid in Europa. Aldus een mededeling van een beveiligingsdeskundige in De Zomer Draait Door van 16 juni.
Zomaar twee berichtjes van vorige week. Deze week kan de uitslag weer heel anders zijn.

Midzomer!

Tot de traditionele elementen van het Finse Midzomerfeest behoren ook “toverformules”, zoals de volgende.
Als je op Midzomer zeven soorten bloemen onder je kussen legt, zul je in je droom je toekomstige echtgenoot tegenkomen.
(De juistheid hiervan is empirisch niet vastgesteld.)

Als je op Midzomer naakt in het water (bron, vijver, meer) kijkt, zul je daarin het beeld van je toekomstige echtgenoot herkennen.
(Niet zo vreemd: men zegt wel eens dat man en vrouw meer op elkaar gaan lijken, naarmate ze langer met elkaar getrouwd zijn.)
Als een vrouw met Midzomer naakt in het gras rollebolt, zal dat haar (huwelijks)geluk brengen.
(Allicht dat daar dan een man op afkomt, met welke bedoelingen dan ook.)

Tel het aantal malen dat een koekoek roept met Midzomer en je weet hoeveel jaar je moet wachten om de Ware tegen te komen.
(Riskant: “neen, ik ga nu maar niet uit, want volgens de koekoek moet ik toch nog 7 jaar wachten.”)

Jong voetbaltalent

Vorige week zijn we naar een echte voetbalinterland in Lahti geweest, en nog wel een tussen Finland en Zweden. Bijna net zo gevoelig als een wedstrijd tussen Nederland en Duitsland. Het ging om een wedstrijd tussen de U21-teams, met spelers geboren na 1 januari 1988. Zweden won (verdiend) met 1-0, door een doelpunt kort voor tijd. Het was een oefenwedstrijd voor het U21-team van Finland, dat op 4 september en 10 oktober kwalificatiewedstrijden speelt tegen Nederland voor het Europees kampioenschap 2011.
De grotere broers, spelers geboren na 1 januari 1986, spelen deze week om het Europees kampioenschap 2009 in Zweden. Het is voor het eerst dat een Fins team mee mag doen aan de eindronde van een voetbalkampioenschap. Nederland, Europees kampioen in 2007 en 2006 met Foppe de Haan als coach, is er deze keer niet bij.

De strijd tegen het water

Dat was het thema van het zomerkamp 2009 van de Nederlandse School in Finland. De school telt zo’n 100 leerlingen van 3 tot 16 jaar, die tweewekelijks op zaterdag bijeenkomen van 10 tot 13.30 uur in een school te Espoo. Aan de school zijn enkele bevoegde leerkrachten verbonden, die worden bijgestaan door assistenten. Op de school wordt vooral aandacht besteed aan de Nederlandse taal en cultuur (dus ook aan Sinterklaas!).

Het vierdaagse zomerkamp, ditmaal al voor de 11e keer, vormt de afsluiting van het schooljaar. Aan het einde daarvan is er een bonte avond waar ook de ouders welkom zijn. En omdat onze Jan een van de assistenten is (in de groep van 7-8-jarigen), mochten wij er ook bij zijn.
De kinderen hebben gedurende de 4 dagen les gehad, aan sport gedaan en natuurlijk de bonte avond voorbereid. Jan had een prachtig “Nederland” gefiguurzaagd (met duidelijke hoogteverschillen, en met duinen, dijken, polders en eilanden) aan de hand waarvan de kinderen een prima beeld konden krijgen van de eeuwige Nederlandse strijd tegen het water.
Ook tijdens het zomerkamp had men helaas een strijd tegen het water en de storm te voeren. Was het aan het begin van de week nog zonnig en 28 graden, op donderdag en vrijdag werd het nog maar 6 graad, met storm en hevige plensbuien. Toen wij zaterdagmiddag in het zomerkamp aankwamen was de stemming echter opperbest. Geen enkele klacht over het slechte weer: geheel on-Nederlands dus.
Op de bonte avond werd de strijd tegen het water door de verschillende klassen beeldend naar voren gebracht. Heel leuk!
Terecht werden ook de medewerkers aan het zeer geslaagde kamp (“meesters” en “slaven”, te herkennen aan de opschriften op hun T-shirts, totaal zo’n 30 personen) in het zonnetje gezet en bedankt voor al hun inspanningen. Een van de ouders, toevallig ook ambassadeur in Finland, sprak een kort dankwoord. Hij merkte wel op dat in Nederland de slavernij al in 1863 is afgeschaft.
Hierna nog een foto van het (zonniger) zomerkamp 2008.