Lahti: meer dan 100.000 inwoners!

Aan het einde van 2008 telt Lahti meer dan 100.000 inwoners, en dat wordt vanavond gevierd met een groots vuurwerk vanaf Radiomäki (de heuvel waar de oude zendmasten van Radio Lahti staan, in de buurt van de springschansen).

Wie nummer 100.000 was, is natuurlijk niet precies na te gaan. In Lahti heeft men er niet voor gekozen om daarvoor een willekeurige baby te nemen.

Toch zakt Lahti op Nieuwjaarsdag 2009 een plaatsje op de ranglijst van grootste Finse steden, van nummer 7 naar nummer 8. Wij worden dan voorbijgestreefd door Jyväskylä, dat zo'n 125.000 inwoners gaat tellen door een fusie met twee buurgemeenten. Maar Lahti en enkele buurgemeenten praten ook over een fusie, zodat de 7e positie in 2009 mogelijk weer terug wordt veroverd.

Friese Fin wint Idols

Heel veel aandacht in de Finse tabloids voor de finale van Idols, die werd gewonnen door Koop Arponen. Koop ging met de hoofdprijs naar huis nadat hij met meer dan 70 procent van de stemmen door het publiek als winnaar werd verkozen.
Koops moeder is de Friese Teatske Postma, afkomstig uit Rottevalle. Zijn opa is de in 1995 overleden Koop Postma, die bekendheid genoot als accordeonist van The Melody Stars.
Koop won de finale door zijn vertolking van nummers van Creedence Clearwater Revival en Neil Young.

Finland wereldkampioen!

In een weekend vol sport, en ook Nederlandse successen (veldlopen en zwemmen), is Finland in Praag wereldkampioen geworden in een toernooi waarin Nederland 19e werd. Het gaat om de sport die in Finland salibandy heet, en in Nederland vloerbal, floorball of unihockey. Salibandy is een sport die het midden houdt tussen ijshockey en zaalhockey. De wedstrijd gaat over 3x20 minuten.
Het bijzondere aan dit kampioenschap was dat Finland in de finale won van Zweden, dat de vorige 6 keer wereldkampioen was geworden. Een wedstrijd tussen Finland en Zweden is bijna net zo serieus als een wedstrijd tussen Nederland en Duitsland.
Maar het meest bijzondere was toch wel het scoreverloop. Finland nam een sensationele 4-0 voorsprong. Op de tribune zeer betrokken gezichten van de Zweden en zeer uitgelaten Finnen.
In de 3e periode kwam Zweden langszij, 4-4, en wisten de Zweden zelfs een 6-4 voorsprong te nemen. Dus: zeer betrokken gezichten van de Finnen en zeer uitgelaten Zweden op de tribune. Maar kort voor tijd maakte Finland 6-5 en 6-6. In de verlenging scoorde Finland de gouden goal. Op de tribune dus zeer uitgelaten Finnen en zeer bedroefde Zweden.
En zo valt er toch nog heel veel te genieten in deze donkere winterperiode (de tweede sneeuwperiode is net achter de rug).

Alweer een bijzonder concert

We vermelden hier niet elk concert dat wij hebben bijgewoond, en ook niet alle concerten die wij hebben gemist. Het muziekaanbod in Lahti is ook zo overweldigend.
Maar het concert van Lahden Sinfonia van vorige week was weer heel bijzonder, met twee vrouwen in de hoofdrol: de Finse dirigente Susanna Mälkki, en de 21-jarige Britse violiste Chloë Hanslip.
Het programma was ook heel bijzonder. Eerst Maro (De zee), uit 2006, van de Fin Kimmo Hakola, dan het Vioolconcert nr. 1 van Max Bruch, en ten slotte L'Ascension van Olivier Messiaen. Het vioolconcert konden wij bij wijze van spreken meezingen, de rol van de dirigent lijkt ons bij zo'n bekend werk ondergeschikt. Maar de beide andere werken waren nieuw voor ons. Het was ontzettend spannend te zien hoe de dirigent het orkest meenam op de "ontdekkingsreis" (in elk geval voor ons). Susanna Mälkki wordt in de krant genoemd als mogelijke toekomstige vaste dirigent van Lahden Sinfonia.

Het vioolconcert werd betoverend gespeeld door Chloë Hanslip. De betovering werd plotseling verbroken toen ik - tijdens een heel zachte passage - ontdekte dat ik mijn mobieltje niet had uitgeschakeld. Gelukkig kon ik de fout tijdig herstellen. Stel je voor dat ik door een blunder de krant had gehaald.....

Van Chloë Hanslip kochten wij in de pauze een cd, die door haar werd voorzien van "my best wishes". Als ze nog beroemder wordt, zal deze cd zeker nog meer waard worden. Deze week treedt zij op in Chili.

Onafhankelijkheidsdag

Gisteren vierde Finland zijn Onafhankelijkheidsdag (Itsenäisyyspäivä). Op deze nationale feestdag wordt herdacht dat het Finse Parlement op 6 december 1917 eenzijdig de onafhankelijkheid uitriep, enkele weken na de Russische Oktober-revolutie. Enkele weken later werd Finland erkend door de Russische Raad van Volkscommissarissen (Lenin c.s.).

Op deze nationale feestdag heeft "iedereen" vrijaf en zijn de winkels dicht. Overal zijn er die dag veel activiteiten. De dag begint met het hijsen van de vlag, herdenkingen bij oorlogsmonumenten, kerkdiensten en militaire parades (ook in Lahti). Dan zijn er overal feestelijke bijeenkomsten en feestconcerten. Voor het concert door Lahti Sinfonia, ditmaal o.l.v. Okko Kamu, konden wij jammergenoeg geen kaartje meer bemachtigen.

Om vijf uur 's middags (in het pikkedonker), was er in Lahti een speciale show van het waterorgel in de vijver van het Pikku-Vesi-park, en wel op de muziek van Finlandia, Maamme (het Finse volkslied) en de Porilaistenmars. Aangeboden door Lahti Energia. De voorstelling eindigde met een groots vuurwerk, maar begon met een toespraak door een bestuurslid van het lokale energiebedrijf. Als ik het goed begrepen heb kreeg "Brussel" ook nog een veeg uit de pan, en werd het verdwijnen van de Finse mark betreurd.

Tot de vaste randverschijnselen van de Onafhankelijkheidsdag horen ook het uitdelen aan arme mensen van soep op het plein van de Domkerk te Helsinki, en het demonstreren (op beperkte schaal) voor de terugkeer van Karelië bij Finland.

Het hoogtepunt van de dag is toch wel het feest in het Presidentieel paleis, waarvoor jaarlijks zo'n 2000 gasten worden uitgenodigd, en dat rechtstreeks op de televisie te volgen is. De stoet gasten werd geopend door een oorlogsveteraan. Ook de imam kwam langs, en had geen enkele moeite om de president de hand te schudden.

Belangrijke vragen waar de Finnen zich op zo'n avond druk over maken zijn: wie is dit jaar uitgenodigd (parlementsleden, ministers, ambasadeurs etc. komen natuurlijk ieder jaar), wie was er niet bij, wie komt met wie (of alleen), en wie draagt de mooiste jurk (alleen de dames natuurlijk). De Finse tabloids laten hun lezers de "koningin" van het feest kiezen. En dat is dit jaar de 18-jarige zangeres Anna Abreu geworden, nummer twee in de Idols-verkiezing van vorig jaar.

Partir, c’est mourir un peu...

Dat slaat op Saara, de poes van mijn moeder. 
Mummu (bijna 96) heeft sinds een paar maand een vaste plaats in het verzorgingstehuis van Jämsä. Haar grootste zorg was toch de poes, die nu alleen in haar huis achterbleef, eenzaam, maar goed verzorgd door de buren. Negen jaar lang was Saara haar metgezel in huis. 
Gelukkig is er nu een nieuw en goed tehuis voor Saara gevonden, in Kuopio, zo’n 200 kilometer van Jämsä, via een advertentie in het …. Politieblad. Deze week is Saara opgehaald door een lief echtpaar dat haar meenam voor hun opa van tachtig, wiens hond onlangs is overleden, Die man krijgt nu een oudere poes, aan wie niet meer van alles geleerd hoeft te worden. Persoonlijk acht ik Saara niet helemaal goed opgevoed. Zij gebruikte steeds meer ruimte van de eettafel voor het raam dan haar was toegewezen, om naar buiten te kijken. Maar wat kon ze toch veel. Deuren openen door te springen op de deurkruk. Of bij iedereen in bed kruipen; zelfs bij mij toen ik een keer geen mat tussen de deur had gezet, om de deur dicht te klemmen. Zij sprong 1,5 meter op de vogelvoederbak om te melden dat zij naar binnen wilde. Sloop achter ons aan als een detective en keek een andere kant uit als ze betrapt was. Miauwde alleen maar als mijn moeder verder ging dan de 135 stappen naar de brievenbus.

Als wij in de vakanties bij mijn moeder kwamen bracht Saara voor ons eekhoorns mee in plaats van muizen, alsof ze begreep dat wij helemaal uit Nederland gekomen waren. Saara was het laatste jaar ook heel aanhankelijk geworden, en leek iedereen die maar langskwam aardig te vinden. Uiteraard had ik de schone taak om haar namens de hele familie over te dragen, met al haar spullen (de kattenbak, etensbakjes, krabpaal, dekentjes en speeltjes). Nu Saara weg is beginnen we haar pas te missen. En nooit meer de vraag van mummu: “Is Saara al binnen?” (Hoe vaak is Saara niet langs mummu naar buiten geglipt, terwijl mummu dacht haar naar binnen te moeten roepen.)

Leugens, grove leugens en .....

.....statistieken!
Aan de Britse staatsman Benjamin Disraeli (1804 - 1881) wordt de uitspraak toegeschreven dat er drie soorten leugens zijn: leugens, grote leugens en statistieken. Waarom zou hij trouwens gelijk moeten hebben?

Volgens een recent onderzoek in 31 landen behoren Nederland en Finland tot de Europese landen waar de mensen het meest tevreden en gelukkig zijn. Wat tevredenheid betreft staat Denemarken op nummer 1 met een 8,5 (10 = heel erg tevreden), Zweden scoort een 8,3, Finland bezet de derde plaats met een 8,2, Noorwegen is vierde met 8,2 en Nederland vijfde met 7,9. Als het gaat om geluk staat Finland met Denemarken bovenaan met een 8,3, Zweden is derde met 8,2, Noorwegen vierde met 8,1 en Nederland weer vijfde met een 8,0.
En dan komen er nog 26 landen waar de mensen minder tevreden en gelukkig zijn!

In het onderzoek vind ik weer een bevestiging van de volgende stellingen:
* Nederland is het meest Scandinavische land buiten Scandinavië, en
* In de vergelijkende landenstatistieken liggen Finland en Nederland vaak (in minstens 7 van de 10 gevallen) heel dicht bij elkaar.

Of Nederland de hoge plaats op de ladder van tevredenheid en geluk zal behouden, nu er mogelijk een omroep komt die meer aandacht zal geven aan de onvrede "bij de mensen"?

Joulu on avattu (Kerst is geopend)

Op dezelfde dag waarop Sinterklaas in Nederland arriveerde is in Finland het kerstseizoen geopend. Dat brengt in deze donkere dagen veel "gezelligheid" met zich mee (al houden sommigen helemaal niet van dat oer-Hollandse woord). Niet alleen in de winkels en door de verlichting op straat, maar ook door kerstmarkten (voor het goede doel), zangavonden en concerten.
En een beetje gezelligheid mag ook wel, na oktober, in het Fins lokakuu = moddermaand genoemd. En november heeft in het Fins ook al niet zo'n opbeurende naam: marraskuu (marras = oud woord voor "dood").
De zon komt deze dagen om half negen op en gaat om half vier onder. Komende week gaat het al ook overdag vriezen. Maar we laten ons geen winterdepressie aanpraten. Er zijn trouwens speciale lampen te koop die helpen een winterdepressie te voorkomen.
We wachten op de eerste sneeuw. Dan wordt het pas echt "gezellig", en meteen al een stuk minder donker. En stiekem maken we al vakantieplannen voor het volgend voorjaar ergens in Nederland.

Väyrynen maalasi Uefa-cupissa

"Väyrynen maakte een doelpunt in de Uefa-cup." Dat was gisteravond een kop op de Finse teletekst. En die tekst staat er een dag later nog. Alsof de sc Heerenveen er ook niet 5 doelpunten om de oren heeft gekregen: een 5-1 nederlaag tegen Wolfsburg.
Ik heb de afgang van Heerenveen live kunnen volgen via het beeldverslag van DSF op internet (via Justin TV). Zeer duidelijke beelden, en gratis. De Duitse commentator maakte bij de stand van 2-1 wel een erg pijnlijke opmerking: "Heerenveen spielt gut mit...."

6 november, een bijzondere dag

Even terugkijken. Vandaag is het precies een jaar geleden dat wij introkken in ons nieuwe huis. En voor het geval jullie het nog niet wisten: het bevalt ons hier uitstekend!

Vandaag wordt er weer eens gevlagd in Finland, zij het op bescheiden schaal, want het is geen officiële vlagdag. De vlag wordt uitgestoken ter ere van svenska dagen oftewel ruotsalaisuuden päivä, de Dag van de Zweedse identiteit. De dag herinnert aan het recht om in Finland de Zweedse taal te mogen gebruiken. En ook aan de dood van de Zweedse koning Gustaaf Adolf II, die op 6 november 1632 sneuvelde tijdens de slag bij Lützen.
Oh ja, aanstaande zondag is er weer een niet-officiële vlagdag, ter ere van Isänpäivä, vaderdag! Die dag wordt hier - net als in Zweden, Noorwegen en Estland - gevierd op de tweede zondag van november.
Moederdag, net als in Nederland op de 2e zondag van mei, geldt hier wel als officiële vlagdag.

Me mennään Eurooppaan!

We zijn er even een weekje tussenuit geweest, naar de andere kant van de Oostzee: Berlijn, Potsdam en Dresden. In Dresden, of beter Radebeul, hebben we vrienden bezocht. Het was een interessante week met veel museum- en kerkbezoek en veel muziek (o.a. Verdi's Requiem). Tussendoor maakten we ook nog een sekt-proeverij mee op het wijngoed Wackerbarth in Radebeul. Aan de bezoekers werd gevraagd waar ze vandaan kwamen. Na een korte aarzeling antwoordden wij natuurlijk: "uit Finland!". 
Intussen draaide ook in Lahti de wereld door.
In de eerste plaats de gemeenteraadsverkiezingen op 26 oktober. De zetelverdeling in gemeenteraad ziet er nu als volgt uit: Coalitiepartij (in het Europese Parlement in dezelfde fractie als het CDA) 20 zetels, Sociaal-democraten 19, Linkse Alliantie 5, Groenen 4, Christen-democraten 4, Centrumpartij (in het Europese Parlement in dezelfde fractie als de VVD) 3, Perussuomalaiset ("Ware Finnen") 3, Finse seniorenpartij 1. Het opkomstpercentage in Lahti bedroeg slechts 55,3%, in geheel Finland 61,3%.
Landelijk kreeg de Coalitiepartij (regeringspartij) 23,5% van de stemmen. de Sociaal-democraten (in de oppositie) 21,2% en de Centrumpartij van premier Vanhanen 20,1%. Grote winnaar was de partij van de Ware Finnen (5,4% van de stemmen). Deze partij heeft niet veel op met emigranten. Alle reden dus om deze partij kritsch te blijven volgen.
Dan voetbal. De FC Lahti is in de competitie als derde geëindigd door in de laatste wedstrijd bij HJK uit Helsinki te winnen met 0-1, net genoeg om HJK op de ranglijst te passeren. Kampioen werd FC Inter uit Turku, met Job Dragtsma (ex-Volendam) als trainer en Jos Hooiveld (ex-Heerenveen) en Guillano Grot (ex-NEC) in de selectie. 
Jari Litmanen deed de laatste wedstrijden van FC Lahti toch weer mee (als invaller); hij werd gekozen tot Finse voetballer van de maand oktober. 
De derde plaats, het beste resultaat van de club sinds de oprichting in 1996, geeft FC Lahti het recht om in 2009 voorwedstrijden te spelen voor de UEFA-cup. Me mennään Eurooppaan! (We gaan naar Europa!). De fans van FC Lahti zijn nu al hard aan het sparen om hun club te vergezellen naar bijv. Azerbeidjan of de Faröer.  

Kunnallisvaalit (gemeenteraadsverkiezingen)

Op zondag 28 oktober vinden in Finland de gemeenteraadsverkiezingen plaats. Maar je hoeft niet te wachten tot die dag. Tussen 15 en 21 oktober kan er al worden gestemd op bepaalde postkantoren en bij supermarkten; je hoeft in die periode ook niet te stemmen in de gemeente waar je woont. Ook buitenlanders mogen kiezen. In Lahti zijn er 340 kandidaten voor 59 zetels.

De gemeenteraadsverkiezingen gaan er in Finland een beetje anders aan toe dan in Nederland. Enkele van de meest opvallende verschillen met Nederland (naast de lange periode van de "voor"-verkiezingen):
* Er zijn geen lijstnummers voor de partijen. De kandidaten hebben een doorlopend nummer (in Lahti van 2 tot en met 341). De laagste nummers ontvangen de kandidaten van de partij die het eerst de kandidatenlijst heeft ingediend. Per partij krijgen de kandidaten een nummer volgens alfabetische volgorde. Er zijn dus geen lijsttrekkers en lijstduwers.
* Ditmaal wordt in drie gemeenten geëxperimenteerd met het stemmen via de computer.
* Men kan niet iemand machtigen om te stemmen.
* Weinig partijpropaganda. Veel kandidaten voeren een eigen verkiezingscampagne, via advertenties in de kranten of folders. Soms werkt een aantal kandidaten samen. Sommige kandidaten werken met een aanbeveling door een minister. Tot de kandidaten behoren ook enkele parlementsleden, woonachtig in Lahti.

Gisteren hebben wij van ons democratisch recht gebruikgemaakt! Wij zijn bij de keuze uit de 340 kandidaten geholpen door de kieswijzer van onze krant. Onze antwoorden op de 15 vragen werden vergeleken met die van de kandidaten. En de kandidaat die het nauwste overeenkwam met onze standpunten heeft onze stem gekregen.
Het stemmen zelf bestond uit het schrijven van het nummer van de kandidaat op een briefje. Dit (dichtgevouwen) briefje werd gestempeld door een lid van het stembureau en door ons in een envelop gedaan. Deze envelop werd door ons dichtgeplakt en vervolgens met onze oproepkaart (ondertekend door onszelf en het lid van het stembureau) gestoken in een tweede envelop. En nu maar afwachten.......

Finland is trots op Ahtisaari!

De toekenning van de Nobelprijs voor de Vrede aan de Finse oud-president Martti Ahtisaari kwam voor veel Finnen als een heel aangename verrassing. Men vond het welverdiend. Eindelijk positief nieuws over Finland, na de dramatische gebeurtenissen in Kauhajoki, een paar weken geleden.
Ik hoor de laatste tijd veel mensen op de TV praten over "brändi", over het merk van Finland. Ik denk dat het hier gaat over "het duidelijker op de kaart zetten" van Finland (om ook maar eens deze lelijke kreet te gebruiken). En deze Nobelprijs helpt daarbij.
Er werd op de dag van de toekenning van de Nobelprijs overal gevlagd in Finland. Maar dat gebeurt altijd op 10 oktober, de geboortedag van de schrijver Aleksis Kivi (1834-1872). Deze dag wordt ook gevierd als de dag van de Finse literatuur.
Aleksis Kivi wordt naast Mikael Agricola (vertaalde het Nieuwe Testament in het Fins, 1548) en Elias Lönnrot (Kalevala) beschouwd als de schepper van de Finstalige nationale literatuur.
Het belangrijkste werk van Kivi is de roman De zeven broeders (Seitsemän veljestä), die in 1870 werd gepubliceerd. De zeven broeders is nog steeds een van de meest geliefde Finse klassiekers en het is in meer dan 20 talen vertaald.

Sloop van de Finnjet in volle gang

De hoop dat de Finnjet alsnog zou kunnen worden gered van de sloop bleek ijdel. Vandaag wijdde de Helsingin Sanomat een hele pagina aan de sloop van dit schip, dat jarenlang voer tussen Travemünde en Helsinki. De foto's van de sloop in India spreken duidelijke taal: de Finnjet bestaat (bijna) niet meer. Jammer!






Vrouwen dragen een bed van boord.

WAAROM?

Een week geleden werd Finland opgeschrikt door het bloedbad op een school in Kauhajoki, 280 kilometer ten noordwesten van Lahti. Finland was voorpaginanieuws in de gehele wereld. Hoe kon zoiets weer gebeuren? En waarom dan toch? Heel veel vragen en heel veel mogelijke verklaringen. Sommige verklaringen moesten weer worden herroepen; de vragen blijven.
Wij vernamen het nieuws pas aan het einde van de middag. Wij hadden die dag Ulla's moeder bezocht in het ziekenhuis van Jämsä. Onderweg naar huis genoten we van een prachtige, zonnige herfstdag en van de natuur met schitterende herfstkleuren. Thuisgekomen lazen we het schokkende nieuws op NOS Teletekst, via internet. De televisie bracht een extra journaal; de nieuwslezer was in het zwart gekleed. Aan het einde van het journaal was er ook nog even het weerbericht. Ook de meteoroloog van dienst droeg een zwart pak. Hij had er duidelijk geen zin in, ondanks het fraaie herfstweer.
Hoe komt iemand tot zo'n daad? Haat tegen de mensheid?
Er is veel onbegrip in de wereld over het omvangrijke wapenbezit in Finland. Een krant schreef hier dat de moordpartij niet plaatsvond omdat voor het wapen een vergunning was afgegeven. Inmddels zijn de wettelijke bepalingen voor het hebben van handwapens aangescherpt. Maar een garantie dat zoiets verschrikkelijks nooit weer zal gebeuren, biedt dat helaas niet.

En de aardappel komt uit Peru

Onlangs hoorde ik iemand (uit Nederland) zeggen dat het Finse woord voor aardappel, peruna, was afgeleid van het land van herkomst, Peru. Dat leek me tegelijkertijd een voor de hand liggende én een onwaarschijnlijke verklaring. Onwaarschijnlijk, want waarom ontbreekt zo’n verband in andere talen? Een klein onderzoekje.
* Het woord aardappel is in het Frans pomme de terre, in het Duits (Zuid-Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk) Erdapfel en in het Fries ierappel.
* Het Engelse woord potato is afgeleid van het Spaanse woord patata, dat weer komt van batata (uit Haïti), de naam voor “zoete aardappel”. In het Italiaans is het patata, in het Noors potet en in het Zweeds potatis.
* Het Duitse woord Kartoffel komt van het Italiaanse woord tartuffolo = truffel (zeg maar “aardknol”). Het woord kartoffel vindt men ook in het Russisch en het Pools.
Dus nergens een verwijzing naar Peru.

Waar komt het Finse woord peruna dan wel vandaan? Wel, van het Zweedse woord päron, in het Fins-Zweedse dialect pärun of peerun. Hetzelfde woord werd oorspronkelijk gebruikt voor appel en aardappel. Het Finse woord peruna in de betekenis van aardappel werd voor het eerst genoemd in een woordenboek uit 1787. Het Finse woord voor peer lijkt hier op: päärynä. En appel is in het Fins omena.

Kan de Finnjet nog worden gered?

In Helsingin Sanomat stond gisteren een artikel over het behoud van de ss Rotterdam, het grootste passagiersschip dat ooit in Nederland werd gebouwd. Hieruit sprak een zekere jaloezie, want Finland is er (nog) niet in geslaagd om de GTS Finnjet, de destijds grootste en snelste (33,5 knopen) veerboot ter wereld voor Finland te behouden als een "stukje cultureel erfgoed". De Finnjet werd in 1977 gebouwd op de Wärtsilä-werf te Helsinki voor Finnlines, en deed dienst tussen Duitsland en Finland. En wij hebben ook verschillende keren een reisje per Finnjet meegemaakt.
De Finnjet werd in 2005 uit dienst genomen. Zij heeft daarna o.a. nog dienst gedaan als hotelschip te Baton Rouge, na de wervelstorm Katrina. Deze zomer voer ze naar Alang, India, om aldaar te worden gesloopt...... De sloop is nog (net) niet begonnen. Zakenlieden uit Turku ondernemen momenteel een laatste poging om de Finnjet terug te brengen naar Finland. Ze zou dan als hotelschip in Turku of Espoo komen te liggen. Voor de terugkeeroperatie zou een bedrag van € 8 miljoen op tafel moeten komen. Hierna twee plaatsjes van de Finnjet, in volle glorie én in droeviger omstandigheden. Zie ook Finnjetweb.com.

Is Fins een moeilijke taal?

Citaat: "Suomen kieli ei anna paljon tilaa small talkille. Ei istuta kauaksi aikaa lörpöttelemään vaan mennään nopeasti asiaan." (zegt een Fins lerende bankdirecteur in de krant). Vertaling: "Het Fins geeft weinig ruimte om te praten over koetjes en kalfjes. Men neemt weinig tijd om te leuteren, maar komt snel ter zake."
Heel anders dan het Nederlands en in Nederland?

Schip moet zeilen, scheepje ligt aan wal

Het hele jaar ligt deze boot al op de wal van de jachthaven van Lahti. Waarom toch? Achterstallig onderhoud? De hoge olieprijzen? Zoekt men een koper voor deze boot? Maar de vraag die ons het meest bezighoudt is deze: waarom noemt een Fin zijn boot naar Van Ruysdael? En naar welke Van Ruysdael (of Ruisdael): Jacob of Salomon? Waarschijnlijk naar Jacob van Ruysdael. Een afbeelding van zijn schilderij van de molen bij Wijk bij Duurstede is te vinden in een boek over de algemene geschiedenis, dat vroeger op de Finse scholen werd gebruikt. En de Finse wolkenluchten doen soms denken aan de wolkenluchten die Van Ruysdael schilderde. Als een Fin weet dat je uit Nederland komt begint hij al gauw over de Nederlandse schilderkunst en niet zelden valt dan de naam van Van Ruysdael.

Alweer een jaar in Finland

Vandaag precies een jaar geleden voeren wij op de Oostzee, op weg naar ons eerste c.q. tweede vaderland....

Standbeeld voor Litmanen met één enkel van glas?

Helaas, Jari Litmanen voetbalt deze week niet mee in de wedstrijd tegen Duitsland. Hij kampt met een stevige griep, en het is de vraag of hij dit seizoen (nog 7 wedstrijden) nog wel zal spelen voor FC Lahti.
De grootste krant van Finland, Helsingin Sanomat, publiceerde onlangs een overzicht met de blessures van Litmanen tijdens zijn voetbalcarrière (niet alleen door het voetballen). De lijst van blessures en andere ongemakken ziet er als volgt uit:
* hersenschudding: 1994, 2006
* achillespeesblessures: 1994, 1996-98, 2003-05, 2007
* allergie voor honden, bloemen en gras(!)
* oorblessure (bal tegen het hoofd): 2008
* enkelblessures: 1993, 1995, 1997-98, 2000, 2004, 2006
* liesblessures: 1996, 1999, 2004
* kuitblessures: 1993, 1997-98, 2001, 2004, 2006
* knieblessures: 1995-96, 1998, 2002
* polsblessure: 2001
* dijbeenblessures: 1994, 1996-97, 1999-2000, 2002-06
* rugblessures: 1996, 2007
* oogblessure (door kroonkurk van limonadefles): 2006
* hartproblemen: 2008
En dan nu ook nog eens de griep.
Dus het wordt hoog tijd voor het standbeeld!!!!

Het is natuurlijk erg flauw van de krant uit Helsinki om te schrijven dat één enkel van het standbeeld van glas gemaakt zou moeten worden, zodat vandalen die regelmatig kunnen vernielen. Dat zou een getrouwer beeld geven van de maestro uit Lahti. En de krant verwijst ook nog even naar de te verwachten regelmatig terugkerende koppen in de krant van Lahti (Etelä-Suomen Sanomat) zoals: "Enkel van Litmanen weer kapot", en "Litmanen weer in conditie". Dat noemen we gewoon kift. Jammer voor Helsinki.

Litmanen-site eindelijk on line

De site - in drie talen waaronder het Nederlands - over een standbeeld voor Litmanen is nu eindelijk on line. Kijk hier.

Ruka (17-23 augustus 2008)

Ruka (Kuusamo) 17-23 augustus 2008

Nog één keer lacrosse

Even voor de volledigheid: de Nederlandse heren werden uiteindelijk tweede bij het Europese kampioenschap Lacrosse, gehouden te Lahti van 6 tot en met 16 augustus 2008. In de finale verloor Nederland met 14-4 van Engeland, de 'eeuwige' Europese kampioen. Derde werd Duitsland, vierde Zweden en vijfde Finland. Bij de dames won Wales en werd Nederland laatste.

Ulla op en in de kist

Soms zit of ligt Ulla op de kist (voor de zitkussens) om te lezen.......



Maar soms moet ze, als ze een beetje stout is geweest, ook even in de kist.....

Koning Litti speelde weer voor FC Lahti!

Jari Litmanen (inmiddels 37 jaar), voor zijn fans Litti of kuningas (de koning), kende gisteravond een glorieuze rentree bij FC Lahti. De voormalige Ajacied kwam in de thuiswedstrijd tegen KuPS uit Kuopio in de 55e minuut als invaller binnen de lijnen, scoorde zelf twee keer en gaf de beslissende passes voor twee andere doelpunten. Lahti won met 8-1, een record voor de Finse hoogste voetbalklasse. Rafael Vieira, van 2000 tot 2002 onder contract bij SC Heerenveen, was de grote man met drie goals, maar alle ogen waren gericht op Litmanen.
Litmanen had afgelopen vrijdag een contract tot het einde van het seizoen getekend met FC Lahti en speelde maandag al mee bij de club, die hij ook in 2004 al eens diende.
Ik was een van de 4.163 toeschouwers in het stadion op deze onvergetelijke avond voor de FC Lahti. Het aantal toeschouwers viel wat tegen, slechts een duizendtal meer dan anders. Een verklaring is mogelijk het feit dat de wedstrijd rechtstreeks op de TV werd uitgezonden. Aan de hand van de TV-beelden kan ik bewijzen dat ik erbij ben geweest!

Lacrosse: een oude olympische sport

Terwijl momenteel alle ogen zijn gericht op Peking vindt in Lahti het EK Lacrosse plaats. Daar doen 18 landen aan mee bij de heren, en 10 bij de dames. Een aantal van de wedstrijden wordt gespeeld op het sportpark in onze wijk Mukkula. De Nederlandse heren speelden daar hun eerste wedstrijd tegen Oostenrijk. Een goede aanleiding om eens met deze sport kennis te maken. Het is de bedoeling om met de crosse, een stok met aan het uiteinde een soort net, een harde rubberen bal in het doel van de tegenstander te slaan. Bij de heren is lacrosse een contactsport (zoals rugby), bij de dames is het een non-contactsport.
Lacrosse is in Canada na ijshockey de populairste sport. Twee keer stond lacrosse op het olympisch programma; in 1904 en 1908. Daarna was het nog drie keer een demonstratiesport. Uiteraard hoopt de sport weer te worden toegelaten tot de Olympische Spelen, vernam ik van twee Groningse supporters. Volgens hen mikt Nederland ongeveer op de vijfde plaats in dit kampioenschap. Dat zit er wel in als we naar de uitslagen in de voorronden kijken: overwinningen op Oostenrijk (25-4), Zweden (8-7), Denemarken (17-5) en Frankrijk (20-1), en verlies tegen Schotland (6-7). Daarmee is Nederland bij de laatste 6 van dit toernooi gekomen. Grote favoriet voor de eindzege is Engeland.

Niet-olympische sporten

Aanstaand weekend wordt in Heinola (zo'n 30 km ten noordoosten van Lahti) het WK Sauna gehouden. Winnaar is degene die het het langste kan uithouden in een extra heet opgestookte sauna. Er zijn aparte wedstrijden voor mannen en vrouwen. De wedstrijden gaan over verschillende ronden (nu begrijp ik ook waarom die in het Engels 'heats' worden genoemd). De toeschouwers zien dus de verliezers de sauna uithollen. Voor de goede orde: de deelnemers dragen wel een zwembroek c.q. badpak!
Het WK Sauna is maar een van de vele vreemde kampioenschappen die iedere zomer in Finland worden gehouden. Vorige maand was er het WK Vrouwendragen in Sonkajärvi, en we krijgen nog het WK Mobiele-telefoon-gooien in Savonlinna. Bij het vrouwendragen dient een vrouw van ten minste 49 kilogram zo snel mogelijk over een hindernisbaan van 250 meter te worden gedragen. En er zijn heel wat verschillende manieren om een vrouw te dragen.
Bij het mobieltjeswerpen staat het record op bijna 95 meter.

Al die vreemde sporten leiden bij een niet-ingewijde allicht tot verwarring. Zo werd ik enige jaren geleden door een lid van de Raad van Bestuur van een Nederlands chemisch concern aangesproken op de wel heel eigenaardige Finse gewoonte om met vrouwen te gooien, en daarvan zelfs een wedstrijd te maken. Neen hoor, vrouwen-gooien, dat is zelfs in Finland verboden.

Alankomaiden Kuninkaallinen Sotilaspoliisisoittokunta

Deze week hebben we een concert bijgewoond van bovengenoemd orkest, beter bekend als het Trompetterkorps der Koninklijke Marechaussee, uit Apeldoorn. Het werd een spetterende uitvoering in de Lahden Konserttitalo (niet de Sibeliushal) onder de leiding van kapitein Erik Janssen; het publiek reageerde zeer enthousiast op het gebodene. Na het eerste nummer (Ruslan en Ludmila) gingen de jasjes van de orkestleden al uit.
Het orkest geeft verder nog een concert in Helsinki en doet mee aan de Hamina Tattoo. Hamina ligt zo'n 150 km ten oosten van Helsinki.
Ook wij hebben in bescheiden mate bijgedragen aan het welslagen van het bezoek van de Nederlanders aan Lahti. 's Morgens zagen wij tussen twee Finse vlaggen in ook een blauw-wit-rode vlag waaien op het dak van het Konserttitalo. Ulla heeft er een telefoontje aan gewaagd. Gelukkig zagen we 's avonds dat die vlag vervangen was door het ons zo vertrouwde rood-wit-blauw. (Waarschijnlijk is daarmee een diplomatieke rel voorkomen. Om maar niet te denken aan vragen in de Tweede Kamer.)

Landbouw in Lahti

Vandaag begint in Lahti FARMARI, de Finse landbouwtentoonstelling. Er worden tijdens deze vierdaagse 80.000 bezoekers verwacht. Maandenlang zijn de inwoners van onze stad attent gemaakt op deze tentoonstelling door middel van een aantal (kunst)koeien, opgesteld op strategische plaatsen in Lahti. De landbouw komt naar de stad!
Onze krant vat het programma voor vanmorgen als volgt samen:
9.00 uur: de poorten gaan open
10.00 uur: de varkens komen binnen
11.00 uur: de runderen komen binnen
12.00 uur: de president, mevr. Halonen, arriveert
13.00 uur: gezamenlijke lunch......

Nomen est omen: Pouta!

Lange tijd niet gezien op het Finse 10-uur journaal: de meteoroloog Pekka Pouta. En laat hij gisteravond het goede nieuws aankondigen dat wij de komende dagen, en minstens een week lang, temperaturen van boven de 25 graden mogen verwachten. Juni en juli tot dusver waren koel (rond 20 graden) en zeer nat. Maar nu gaat de zomer echt beginnen volgens Pekka.
Wij hadden hierover niets gezegd als iemand anders dan Pekka Pouta ons het goede nieuws had gebracht. Weer een korte Finse les: Pekka = Piet; pouta = droog weer, mooi weer, helder weer, (meestal) onbewolkt. Dus: Piet Mooiweer.
Mooi weer de komende dagen? Eerst zien, en dan geloven. (Het plaatje slaat niet op de weersverwachting van gisteren!)

Geen Engelse ziekte

In het alledaagse Fins kom je praktisch geen Engelse woorden tegen. In plaats van 'sorry' zegt men anteeksi, 'service' heet hier palvelu, en een 'manager' is gewoon een johtaja.
Toch is het Fins zeker wel beïnvloed door het Engels. De volgende Finse werkwoorden zijn voor een Nederlander zonder meer te begrijpen: kommunikoida, organisoida, protestoida, kommentoida, boikotoida, kontrolloida, informoida, integroida, kompensoida, formuloida, etc.
Via de spreektaal komen woorden van Engelse afkomst ook terecht in de Finse schrijftaal, maar ze worden dan wel verfinst. Dat wil zeggen: ze worden precies zo geschreven als een Fin ze uitspreekt. Voorbeelden: kootsi (coach), matsi (match), bisnes (business), buumi (boom, hoogconjunctuur), luuseri (loser. De Finse 'u' wordt als 'oe' uitgesproken, en 'uu' dus als een dubbele 'oe'), iisi (easy), kantri (country music), muuvi (film), biitsi (strand), breikki (pauze), keissi (case), plokki (blog). Voor de meeste woorden bestaan natuurlijk ook gewone Finse woorden, al weet ik nog niet wat het echte Finse woord voor weblog is.
Tot slot een voorbeeld van de Nederlandse invloed op de Finse taal. In de nieuwe wijk bij de haven van Lahti vind je straten met namen ontleend aan de scheepvaart. Twee voorbeelden zijn de Tyyrpuurinkatu en Paapuurinkatu. Katu = straat. De Finse 'y' wordt als de Nederlandse 'u' uitgesproken en 'yy' dus als 'uu' in 'vuur', en - zie boven - de Finse 'u' als 'oe'. Met andere woorden, het gaat hier om de 'Stuurboordstraat' en 'Bakboordstraat'. (De combinatie 'st' aan het begin van een woord is niet populair in het Fins: Stockholm = Tukholma, stoel = tuoli, strand = ranta.)

Gaat Litmanen weer voetballen voor FC Lahti?

Jari Litmanen werd gistermiddag gesignaleerd bij de training van FC Lahti. Volgens ooggetuigen had hij ook al meegedaan met de ochtendtraining in het Kisapuisto (Sportpark).
Toevallig liep ik gistermorgen op weg naar de stad langs dat voetbalveld, en zag voetballers aan het trainen. Geen idee dat Litmanen daarbij zou kunnen zijn.
Heel voetbalminnend Lahti vraagt zich nu af of koning Jari (37 jaar!) toch weer gaat voetballen voor zijn oude club. Het zou allicht een paar duizend man extra publiek voor FC Lahti betekenen. Nu speelt de club thuis voor zo'n 2500 toeschouwers. Even afwachten dus. Of traint hij alleen maar om mee te kunnen doen in de wedstrijd tegen Duitsland (voorronde WK) op 10 september te Helsinki?

Neen hoor, wij zijn niet van die partij

In ons vorig stukje hebben wij vier afbeeldingen gebruikt die wij tegenkwamen op de "website" (= webstek, weblocatie) van een bepaalde Nederlandse politieke partij. Om misverstanden te voorkomen: wij zijn niet van die partij! Het gebruik door die partij van kreten als "online mailings" en "........Raiser" laat o.i. een groot gebrek aan trots op de Nederlandse taal zien. Maar er is hoop! De kreet "Plan een event" die een tijdje op hun website stond, is kort geleden vervangen door "Plan evenement". Een hele verbetering. Zo dat is weer rechtgezet.
Ons valt hier overigens op dat in de Finse kranten praktisch geen Engelse termen worden gebruikt. Maar daarover later meer.

Politiek!

Ja, daar doen wij natuurlijk ook aan in Lahti.
Deze week ontvingen we beiden een keurige brief van de Lahden maistraatti (burgerlijke stand) in wel zes talen, waarin wordt meegedeeld dat wij dit jaar onze stem mogen uitbrengen bij de gemeenteraadsverkiezingen. Deze worden gehouden op zondag 26 oktober, maar men kan ook al "in het vooruit" stemmen in de periode van 15 - 21 oktober, op het postkantoor of in de bieb bijv.
De gemeente Lahti, bijna 100.000 inwoners, heeft een begroting van zo'n
€ 250 miljoen. Het tarief van de gemeentelijke belasting is hier 19% van het inkomen. We gaan nu natuurlijk extra goed letten op de standpunten van de verschillende partijen. Hot items hier zijn o.a. het al dan niet bouwen van een parkeergarage onder het marktplein in het centrum, de herinrichting van het gebied rondom het busstation, en het (vrijwillig) samengaan met naburige gemeenten.
De huidige gemeenteraad met 59 leden is als volgt samengesteld Kokoomus: 20 zetels, Sociaal-democraten: 19, Linkse Unie: 6, Keskusta: 5, Groenen: 4, Christen-democraten: 4, en Groen-rood: 1.
Keskusta is de Centrumpartij (vroeger: Agrarische partij, partij van de kleine boeren), de partij van de huidige premier Vanhanen, en natuurlijk van de vroegere president Kekkonen. De leden van Keskusta zitten in het Europese Parlement in dezelfde fractie als de VVD-vertegenwoordigers.
Kokoomus oftewel de Nationale Coalitiepartij noemt zichzelf centrum-rechts; in het Europese Parlement maakt zij deel uit van de EVP, dezelfde groepering waartoe ook de Nederlandse CDA-leden behoren. Laten we nu altijd gedacht hebben dat Kokoomus het meeste leek op de VVD in Nederland....
De christen-democratische partij hier is te vergelijken met de Christen-Unie in Nederland.

Gelukkig even geen voetballen meer

Dat zit er op. Maar het was zwaar. Dat uur tijdsverschil tussen Finland en Midden-Europa begon steeds zwaarder te wegen.
De finale Duitsland - Nederland, zoals voorspeld door 2 van de 4 trainers van clubs uit Lahti, is er dus niet van gekomen. En een finale Spanje - Nederland zou zelfs niet eens mogelijk zijn geweest. Gelukkig maar dat uiteindelijk de beste gewonnen heeft.

Wij hebben onszelf of onze straat de afgelopen maand niet getooid met opzichtig oranje. Maar Ulla kon het niet laten om onze plantenbak bij de voordeur te vullen met oranje viooltjes......

In 2016 maar liefst 24 landen in de eindronden? A.u.b. niet. Dan drie wedstrijden op een avond? Of 18 dagen voorronden in plaats van 12? Dat is toch helemaal niet meer vol te houden?
Voordeel is wel dat mogelijk ook Finland, nu 21e van Europa, ook eens mag meedoen. En dat we al die kwalificatiewedstrijden tegen landen als Liechtenstein, de Faroer, Andorra en San Marino (waarom ook niet Monaco en Vaticaanstad?) fijn kunnen overslaan. Ook goed voor het milieu.

Nissanissani

Wat betekent dat? Tijd voor een korte Finse les:
Talo = huis. Taloni = mijn huis. Talossa = in het huis. Dus: Talossani = in mijn huis.
Amsterdam: Amsterdamissa = in Amsterdam. Let op de extra i. Die is nodig voor de uitspraak, na een woord dat eindigt op een medeklinker.
Dus: Nissanissani = Nissan + i + ssa + ni = in mijn Nissan.

Midzomer

Dit weekend wordt in heel Finland Midzomer gevierd, bij voorkeur in een zomerhuisje aan de oever van een meer. Dat betekent een voor Finse begrippen heel druk verkeer op donderdagmiddag vanuit Helsinki naar het platteland, en op zondagmiddag in omgekeerde richting. Gelukkig maar dat de voorgenomen acties van het vrachtverkeer om op deze dagen met een snelheid van 20 km per uur te gaan rijden (als protest tegen de hoge brandstofprijzen) niet doorgaan. Je moet niet denken aan gevaarlijke inhaalmanoeuvres met al die langzaam rijdende obstakels op de weg!
Midzomer betekent ook: op zaterdag de vlag uit, de winkels dicht op vrijdagmiddag en zaterdag (maar wel open op zondag), op twee dagen geen krant, lekker eten en (soms veel) drinken, en dansen. En dit jaar natuurlijk ook Nederland - Rusland (voetbal).
Op de oevers van de meren worden midzomervuren ontstoken: de brandstapel wordt in het Fins 'kokko' genoemd. Dat zou aanleiding kunnen geven tot de volgende dialoog:
-- Kokko, kokoo koko kokko kokoon! -- Koko kokkoko? -- Koko kokko.
-- Kokko (een naam), verzamel de hele kokko! -- De hele kokko? -- De hele kokko.

Verkeers(on)veiligheid en internet

Volgens een enquête van de Finse politie is ongeveer 80% van de (500) ondervraagden voorstander van meer politietoezicht op de wegen met behulp van camera's, om het aantal snelheidsovertredingen en het door rood licht rijden te verminderen. Echter, bij een vorig jaar gehouden internet-onderzoek (6000 deelnemers uit het woon-werk-verkeer) vond 36% het door rood licht rijden geen groot risico, 28% vond veiligheidsgordels niet nodig, 43% vond het niet letten op verkeersborden niet zo'n probleem. Het grootste gevaar vond men het langzamer rijden dan de toegestane maximumsnelheid.
Volgens eigen waarneming belt 10% van de Finnen onder het autorijden, en dan niet "hands free". Zebrapaden worden in Finland praktisch genegeerd door de automobilisten; de oversteekplaatsen worden wel aangeduid met verkeersborden, maar de zebrastrepen zijn meestal nauwelijks zichtbaar.
Vorig jaar vielen in Finland 379 verkeersdoden, in Nederland 791. Finland doet het op het gebied van de verkeersveiligheid dus relatief veel slechter dan Nederland (3 x zoveel inwoners en maar 1/10 van de oppervlakte van Finland, en dus met een veel intensiever verkeer). Hoe is dat te verklaren? Is het omdat de Finnen zo gehecht zijn aan hun persoonlijke vrijheid? Of omdat ze leven in een "ruig land" en houden van daarbij passend stoer gedrag? Denk ook maar aan sporten waarin de Finnen uitblinken, zoals auto- en motorraces en autorally (en ijshockey).
Terzijde: het aantal politieagenten per inwoner schijnt in Finland het laagste van Europa te zijn.

Misschien moeten we ook maar een vraagteken zetten bij bovengenoemd internet-onderzoek. Als ik op internet kijk naar de lezerreacties op artikelen (met name commentaren en columns) in de Nederlandse kranten, dan zijn het vaak de "brutalen" die (vaak erg ongenuanceerd) reageren. Niet representatief dus voor het hele publiek. Iets voor politici om over na te denken?

Finland dirigeert de wereld (?)

Alweer een maand geleden nam Osmo Vänskä afscheid van "zijn" Sinfonia Lahti. Hij heeft laten weten dat hij de eerstkomende drie jaar niet terugkomt als gastdirigent in Lahti. Jammer!
Sinfonia Lahti doet het voorlopig zonder eigen, vaste dirigent. Jukka-Pekka Saraste zal de komende drie jaar optreden als artistiek directeur van het orkest.
Opvallend is toch wel het grote aantal Finse dirigenten dat actief is op het internationale concertpodium. We noemen hier de meest bekende, in alfabetische volgorde: Paavo Berglund (1929), Mikko Franck (1979), Pietari Inkinen (1980), Jussi Jaatinen (1974), Okko Kamu (1946), Juha Kangas (1945), Hannu Lintu (1967), Susanne Malkki (1969, de enige vrouw in dit gezelschap), Sakari Oramo (1965), Jorma Panula (1930), Ari Rasilainen (1959), Esa-Pekka Salonen (1958), Jukka-Pekka Saraste (1956), Leif Segerstam (1944), John Storgårds (1963) en Osmo Vänskä (1953).